Джек Лондонның қазақшаға аударылуы

Джек Лондон қазақ тіліне көптеп аударылған америкалық авторлардың бірі болып келеді.

Оның шығармаларын қазақ оқырманына Тұрағұл Абайұлы мен Мұхтар Әуезов таныстыра бастаса, бүгінгі күннің қаламгерлері арасында да оны аударуға зор қызығушылық бар.

1937 жылы латын қарпімен шыққан «Киш туралы аңыз»

Мәселен, «Киш туралы аңыз» атты әңгімесін (1904) үш автор жеке-жеке аударған: Тұрағұл, Сейфолла Оспанов, Серік Нұғыман. Айтарлық жәйт, алғашқы екі нұсқа орыс тілінен аударылған болса, С. Нұғыман нұсқасы қазақ тіліне тікелей ағылшын тілінен аударылған еді. Тұрағұл әңгімені тікелей аудармай, оның атауын да «Баланың ерлігі» деп қойғанды жөн көріпті. Бұл аудармасы 1927 жылы Мәскеуде жарияланды. Сондай-ақ ол Джек Лондонның ең белгілі романдарының бірін «Мартин Иденді» де (1909) тәржімалаған, алайда бұл еңбегі біздің күндерімізге дейін жетпеген.

М. Әуезов Джек Лондонның «Қасқыр» әңгімесін және «Ақ азу» повесін аударған (екеуі де 1906 жылы жазылған). «Қасқырдың» қазақша нұсқасы 1936 жылы жеке кітап болып жарық көрді.

С. Оспанов та бұл әңгімені аударып, оны «Қоңыр қасқыр» деген атаумен шығарады. Егер Әуезов нұсқасы өз сөзімен жазылған мазмұндамаға ұқсас болса, Оспанов түпнұсқаға жақынырақ болуды көздеді. 1951 жылы Оспанов аударған «Киш туралы аңыз», «Қоңыр қасқыр», «Өмірге құштарлық», «Сакраменто жағасында», «Жолдан тайған», «Мексикан» әңгімелері жинақталып, жеке кітап ретінде басылып шығады.

Кітаптың кіріспесінде «Өмірге құштарлық» әңгімесі «Ақ азу» повесімен қатар қойылып, олар жазушының Аляскаға барған сапарынан алған әсерлерімен жазылған оның ең тәуір шығармалары деп бағаланады. «Жолдан тайған» әңгімесінде жас балалардың капиталистік кәсіпорындарда қандай жан түршігерлік жағдайда жұмыс жасағанын бейнелеуге Лондонның өз ауыр балалық шағы көмектесті деп айтылады.