Джемаль Джаид Шамильұлы (15 қараша 1928 - 17 маусым 2011) - Ресей Федерациясының Еңбек сіңірген суретшісі, МСО-ның, Әзірбайжан және Моңғолия суретшілер одағы, Халықаралық суретшілер қорының мүшесі.

Өмірбаяны

Джемаль Джаид Шамильұлы 1928 жылы қарашаның 15-сі Таулы Қарабахта дүниеге келген. 1953 жылы Сурикова атындағы Мәскеу көркем өнер институтының декоративті кескіндеме класын бітірген. “Радуга”, “Прогресс” және тағы басқа баспаханаларында кітапты әшекейлеумен айналысқан. “Союзмультфильмнің” суретші-мультипликаторы болып бірнеше жыл жұмыс жасаған, ХШЖК-нің республикалық павильонының бас суретшісі болған. Мәскеулік, жастар, бүкіл ресейлік және бүкіл одақтық, сондай-ақ шетелдік көрмелерге қатысқан. Отбасында: әйелі Ирина Леонидовна Шаповалова, жаттықтырушы, Шағын театр директорының қызы, ұлы: Гейдар Джахидович, немересі: Джемаль Орхан Гейдарұлы.

Шығармашылығы

Джаид Джемальдың аты, 1962 жылдан 1964 жыл аралығында жұмыс істеген жері, Монғолияға арналған, декоративті кескіндеменің негізін салған жеке көрме сериясынан кейін танымал болды. Суретші Джаид Джемальдің шығармашылық қоржында 40-тан аса Мәскеуде, Бакуда және Кеңес Одағының басқа қалаларында, сондай-ақ Монғолияда өткен жеке көрмелері бар. Джаид Джемаль ХХ ғасырдың әйгілі адамдары: Буденный, Цеденбал, К. Симонов, М. Курилко, В. Фаворский, В. Шерементьев және көптеген басқада оның шығармашылығын және өнерге қосқан үлесін жоғары бағалаған және Джемальдің 60-90 шы жылдар аралығындағы кеңес кескіндеме өнері тарихында орны бөлек деп санаған. Суретшінің жұмыстары “Комсомольская правда” және “Известия” газеттерінде, “Огонек”, “Москва”, “Иностранная литература” журналдарында басылып шыққан.

Оқытушылық қызметі

Джаид Джемаль өмір бойы сабақ беріп өткен - алдымен МАРХИде 1962 жылдан бастап 1970 жылға дейін, сосын 1971-1977 жж. Мәскеу Строгановский институтында сабақ өткен. 1976 жылы доцент қызметіне қабылданады, ал сосын “Кескіндеме” және “Костюмдегі түс” дисциплиналарын жүргізген А.Н.Косыгина атындағы Мәскеу текстиль университетінде (қазіргі МГТУ) профессор болады. 1977-2011 ж. қолданбалы өнер факультетінің кешкі бөлімінің деканы, сурет және кескіндеме, костюмді көркемдік модельдеу кафедраларында профессор болады. Оның бірнеше еңбектері жарық көрген, ал 2011 ж. онығ “Костюмдегі түс” және “Түстің анатомиясы” заманауи кескіндеменың қағида тұрғасында жаңа мектебін құруды ұсынып отыр. Суретшінің шығармашылық жолы қиындыққа толы болды. Іздену мен шешімдерге, әртүрлі стильдер мен бағыттара толы жол. Шығармашылығының соңғы кезеңі өзін абстракті-геометриялық пластикадан тапқанымен аяқталды. Джаид Джемаль декоративті кескіндеме өнерінде түстік шеңбер негізінде жасалған жаңа түстік жүйені ұсынды. Ол түс мәселесіндегі өзекті сұрақтарды қозғады, түстің декоративті шешіміне жаңа тәсіл ұсынды. Оның түстермен жасаған тәжірибелері кеңінен танымал;ол түстермен жұмыс жасауды жақсы көретін және жақсы білетін.Мәскеу Мемлеккеттік Текстиль Университетінде ұзақ жылдар жұмыс атқарып, ол педагог ретінде түсті оқыту методикасы облысында өшпес із қалдырды. Қызмет кезінде кескіндеме және декоративті кескіндеменің бастапқы курстарын жүргізді. Ал соңғы 10 жылда өзіңін түстермен жұмыстағы бай тәжірибесіне сүйене отырып, оқу программасының методикалық негіздерін салған “Костюмдегі түс” жаңа дисциплинасын әзірлеу аясында өзін айқын танытты. Сабақтарды түспен тәжірибелер жүргізген, түстердің колористикалық үйлесімі бойынша практикалық және теориялық жұмыстар жүргізді.

Жетістіктері және марапаттары

Джаид Джемаль Монғолияның жолдастар ұйымының мүшесі болған. 2009 жылы Ресей Федерациясының қоғамдық марапаттау бойынша Кеңесінің президиумы қаулысымен “I-ші дәрежелі кәсіптік және іскерлік абыройы үшін” орденімен марапатталды. Сондай-ақ екі ел арасындағы достыққа және әріптестігіне қосқан үлкен үлесі үшін “Достық алтын жұлдызы”, “Найрамдал”, “Бейбітшілік және достық”, “Монғолия-Ресейдің достар ұйымының 60 жылдығы”, “Сіңіреген еңбегі үшін” қатарлы медальдарымен марапатталған.

Дереккөздер

Абстракция в России: ХХ век, Том 2 С. 417 Искусство №7 1966 С.43-45 Культура и жизнь. 1969, С.24-25