Джон Кабот

Джова́нни Кабо́то (итал. Giovanni Caboto, 1450, Генуя — 1499), ел арасында Джон Ка́бот (ағылш. John Cabot) ретінде белгілі болған — итальяндық теңізші жəне ағылшын жеріндегі көпес, Канаданың жағалауын алғаш зерттеген.

Джон Кабот
итал. Giovanni Caboto
Туған күні	1450 (1450)
Туған жері	Генуя
Қайтыс болған күні	1499 (1499)
Ұлты	Итальян
Қызметі	саяхатшы, теңізші

Азияға саяхаты

Генуяда дүниеге келген. 1461 жылы оның отбасы Венецияға көшеді. Венециандық сауда компаниясына қызмет еткенде Кабот Таяу Шығыстан үндіс тауарларын əкелуге барады. Меккеде болады. Арабтардың түсіндіруінен Кабото дəмдеуіштердің Үндістанның солтүстік-шығысындағы елдерде жасалатынын білді. Жерді шар тəріздес деп есептейтіндерді қолдаған Кабото үндістердің солтүстік-шығысындағы мемлекеттер итальяндықтардың солтүстік-батысында деген қорытындыға келді.

Ньюфаундлендті ашуы

1494 жылы Кабот Англияға көшеді. Дəл осы жерде оның есімі ағылшынша айтылып, Джон Каботқа айналады. Бристольдық көпестер Колумбтың жаңалығы жайлы естігеннен кейін экспедиция жасақтап, оның басшылығына Джон Каботты тағайындайды. Ағылшын королі, VII Генрих Кабот пен оның ұлдарына жазбаша түрде барлық аймақтарда, орындарда жəне Шығыс, Батыс, Солтүстік теңіздерінде жүзуге рұқсат берді.

Қорыққан бристольдік көпестер оған «Мэтью» атты тек бір кемені жасақтап беріп, 18 адамды экипажға қалдырды. 1497 жылдың мамыр айының 2 немесе 20 жұлдызында Кабот Бристольдан батысқа қарай жүзіп шықты. 24 мамырдың таңында Кабот Ньюфаундленд аралының ұшына жетіп, бұл жерді Терранова деп атады. Жағалаулардың бірінде ол кемеден түсіп, жерді ағылшын патшасының меншігі деп жариялады. Одан кейін Кабот оңтүстік-шығысқа жүзіп, теңізден балықтың үлкен қорын байқайды. Осылайша, Үлкен Ньюфаундлендтік банка, əлемдегі балық шаруашылығы ең жақсы дамыған аймақтардың бірі ашылды.

20 шілдеде Кабот Англияға жол тартып, 1497 жылдың 6-тамызында Бристольге жетті.

Кабот өзі тапқан балық қорларын дұрыс бағалаған болатын, Бристольда ол енді ағылшындықтардың Исландияға барып балық ауламауына болатындығын жариялады. Ал Англия азаматтары Кабот «Үлкен балықтар елін» тапты деп есептеді (Қытайды Батыста солай атайтын).

Америкаға екінші саяхат

1498 жылдың мамыр айының басында Бристольден Кабот бастаған екінші экспедиция, 5 кемеден тұратын флотилия шықты. Тарихшылардың болжамы бойынша, Кабот жолда дүниеден өтіп, кемелерді басқару оның ұлы Себастьян Каботқа өткен.

Екінші экспедиция жайлы білетініміз бірінші экспедициядан да аз. Айқын болған тек бір факт - 1498 жылы кемелер Солтүстік Америка құрлығына жетіп, оның шығыс жағалауы арқылы өтіп, оңтүстік-шығысқа бет алғандығы. Себастьян Кабот кері бұрылып, дəл сол 1498 жылы Англияға оралған.

Екінші Кабот экспедициясының географиялық жетістіктері жайлы бізге ағылшын емес, испандық дереккөздер мəлімет береді. Хуан Ла Коса салған картада Эспаньола мен Кубаның солтүстігі мен солтүстік-шығысында ұзақ жағалаулық бойлық өтеді. Бұл бойлық бойындағы өзендер мен географиялық орындардың атауы, «ағылшындар ашқан теңіз» деп аталған бұғаз бен бірнеше ағылшындық тулар да осы картада бейнеленген.