Дәрілік кровохлебка

Ботаникалық сипаттамасы.

• Көп жылдық, сабағының биіктігі бір метрге дейін жететін,шөп тектес өсімдік.
• Оның тамыры жуан, жан – жағына көп тармақталған.
• Сабағы тік өседі, қолмен ұстағанда оның 2 – 3 қырлы екені бірден білінеді.
• Тамыр жапырақтары ұзын сағақты, 7 – 25 – ке дейін жапырақшасы бар.
• Гүлдері – майда, шымқай қызыл түсті.
• Маусым – тамыз айларында гүлдейді. Жемісі тамыз – қыркүйек айларында піседі.

Табиғатта таралуы.

Бұл өсімдік республикамыздың Орал, Гурьев облыстарында ғана кездеседі. Ол су жайылған шалғындарда, орман шетінде, өзендердің жағасында жиі өседі. Дәрілік шикізат ретінде тамыры мен оның бұтақшалары пайдаланылады. Тамыр күзде – қыркүйек айында қазылып алынады. Содан кейін топырақтан тазалайды да, суық сумен жуып, әр бөлігін 15– 20 см етіп пышақпен кеседі. Алғашқы кезде туралған тамыр кесінділері шатырда кептіріледі. Тамыр кесінделерін темір пеш үстінде кептіруге болмайды. Себебі ол қарайып кетеді. Егер дәрілік шикізат дер кезінде қазылса, дұрыс дайындалып, сақталса, онда ол бес жылға дейін шипалық қасиетін жоймайды.

Химиялық құрамы.

Өсімдік тамыры мен тамыр – бұтақшаларының құрамында 25 пайызға дейін дубильдік заттар, 30 пайызға дейін крахмал, үш процентке жуық қымыздық қышқылдық кальций тұзы, бояғыш заттар, С және А витаминдері,фитонцидтер, өте аз мөлшерде эфир майлары, элагово қышқылдары бар. Тамырдың құрамында азықтық крахмал көп болғандықтан адам баласы осыдан 100 жылдар бұрын азық ретінде пайдаланған.

Қолданылуы.

Халық еміде өсімдіктің тамырынан жасалған тұнбалар, басқа да дәрілік заттар асқазан мен ішекті емдеуге, жатыр мен бүйректен аққан қанды тоқтатуға қолданған. Сондай – ақ ауыз уылғанда оның кілегейлі қабығын шаюға да пайдаланған. Қазіргі кездеі мал дәрігерлігі практикасында бұл өсімдіктің тамыры және одан жасалған дәрілік препараттар асқазан – ішектегі жараны емдеуге, олардан аққан қанды тоқтатуға және іш өтуді тыюға қолданылады. Дәрілік тұнба жасау үшін 50 грамм тамыр кесіндісі бір литр суға салынып, 10 – 15 минут қайнатылады. Тірелей салмағы 30 – 40 килограмм, бұзауға 100 -150 мл, қозыға 15 – 25 мл мөлшерінде күніне 3 рет ішкізіледі. Ал төлдің іші тоқтамаса дәрі тұнбасының беру мөлшері екі есе көбейтіледі.

Жалпы өсімдік тамырының тұнбасымен малдың ауыз қуысын, тамағын, жатырын, мал денесіндегі күйген жерді, кіші – гірім жараларды жууға болады. Күйікті емдегенде дәрілік тұнбаға аздап фурациллин, ривонол ерітінділерін қосып жуса, емдеу жұмысы нәтижелі болады. https://halykemi.wordpress.com/about/
http://bilimdiler.kz/bastaush/5116-darilik-osimdikter.html
http://bilimtime.kz/zharatylystanu/biologiya/988-shyarmashyly-zhoba.html Мұрағатталған 30 мамырдың 2015 жылы.

Дереккөздер

Шәріпбаев Н. Малдың тыныс алу мүшелерінің ауруларын емдеу үшін қолданылатын дәрілік өсімдіктер // Дәрілік кровохлебка — "Қайнар", 1988. — Б. 74-75. — (Пайдалы өсімдіктерді мал дәрігерлігінде қолдану). — 5700 таралым. — ISBN 5 - 629 -00074 - 5.