Ежелгі славяндар
Ежелгі славяндар[a] — Үнді-Еуропа диалектілерінде сөйлеген,[1] Халықтардың ұлы көші мен Ерте ортағасыр замандарында (шамамен V–X ғасырлар) Орталық, Шығыс және Оңтүстік-Шығыс Еуропада өмір сүрген және кейін Ерте мен Дамыған ортағасыр жылдарында славян мемлекеттерін құрғаны арқылы славян ұлттарының бабалары болған халық.[2] Славяндар тарихи отанының нақты қайда болғаны әлі де даулы, өйткені бұл заманнан сақталған дерек көп емес. Ғалымдардың көпшілігі сонда да оны Шығыс Еуропа маңына қояды,[3] нақтырақ айтсақ, Полесье жерінде.[4][5]
Ежелгі римдіктер славян бабаларын венедтер деп атаған деген тұжырыммен ғалымдар салыстырмалы түрде келіседі.[6] Атаславянның слав сөзі славян тілдеріндегі сөз, әңгіме сөздерімен түбірлес және ежелгі славяндардың бұл сөз арқылы өзіне ұқсастілділерді атағаны әбден мүмкін. «Славян» сөзінің бірінші жазылғаны VI ғасырлық мәтінде табылды, бұл кездері славяндар Орталық және Шығыс Еуропада тұратын. Ол кезде Еуропаның Понтий даласында тұратын көшпелі иран тілдес халықтар (скифтер, сарматтар, аландар, т.б.) аймақтың славян тілдес халқына сіңіп кеткен болатын.[7][8][9][10] Келесі екі ғасырда славяндар батысқа (Эльба өзеніне және Шығыс Альпіне дейін), оңтүстікке (Балқанға, иллириялық және фракиялық халықтарды осы процесте сіңірді)[11] және шығысқа қарай (Еділ өзенінің бағытында) жылжыды. VI және VII ғасырлар арасында славяндар Еуропаның ірі бөліктеріне басшылық ететін болды, бұл үдеріс жайлы деректер германиялықтардың Еуропаның басқа бөлігін жаулауына қарағанда аз болса да, Еуропа бөліктерінің славяндануы одан да ірі салдарға әкелген еді.[12]
VII ғасырдан бастап славяндар бірте-бірте христианданды. XII ғасырда олар бірқатар ортағасырлық христиан мемлекеттерінің негізгі халқын құрады: Киев Русіндегі Шығыс славяндар, Болгария империясы, Сербия кінәздігі, Хорватия герцогтігі мен Босния банатындағы оңтүстік славяндар, Нитра кінәздігі, Ұлы Моравия, Богемия герцогтығы және Поляк корольдігіндегі батыс славяндар. Тарихтағы ең көне славян кінәздігі VII ғасырда қазіргі словендердің ата-бабалары құрған Карантания еді.
Ескертпелер
өңдеу- ↑ Атаславяндар, атаслав. *slověne, көне слав. словѣнє
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Klein, Jared; Joseph, Brian; Brian, Joseph; Fritz, Matthias 81: The phonology of Slavic // Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics — Walter de Gruyter GmbH & Co KG, 2018. — P. 1415. — ISBN 978-3-11-054036-9.
- ↑ Barford, 2001, p. vii, Preface
- ↑ "Slav | people" (in en). Encyclopædia Britannica. https://www.britannica.com/topic/Slav. Retrieved 2018-08-26.
- ↑ Kobyliński, 2005, pp. 525–526
- ↑ Zdziebłowski, Szymon Archaeologists found traces of the cradle of the Slavs in Belarusian Polesie (ағыл.). Science in Poland (10 August 2018). Тексерілді, 14 шілде 2023.
- ↑ Langer William L. Encyclopedia of World History — Cambridge, Massachusetts: Houghton Mifflin Co., 1948. — P. 239.
- ↑ Richard Brzezinski; Mariusz Mielczarek The Sarmatians, 600 BC-AD 450 — Osprey Publishing. — P. 39.
- ↑ Encyclopedia of Indo-European Culture — Taylor & Francis. — P. 523.
- ↑ Dorothy Atkinson; Alexander Dallin; Gail Warshofsky Lapidus Women in Russia — Stanford University Press. — P. 3.
- ↑ Slovene Studies — Society for Slovene Studies. — Vol. 9-11. — P. 36.
- ↑ Stanaszek Łukasz Maurycy Fenotyp dawnych Słowian (VI-X w.) — 2001.
- ↑ Geary, 2003, p. 144
Қолданылған әдебиет
өңдеу- Barford Paul M The Early Slavs: Culture and Society in Early Medieval Eastern Europe — Cornell University Press, 2001. — ISBN 978-0-8014-3977-3.
- Kobyliński Zbigniew The Slavs // The New Cambridge Medieval History, Volume 1: c.500–c.700 / Fouracre, Paul — Cambridge University Press, 2005. — P. 524–546. — ISBN 978-0-521-36291-7.
- Geary Patrick Myth of Nations. The Medieval Origins of Europe — Princeton Paperbacks, 2003. — ISBN 978-0-691-11481-1.