Екінші Таулы Қарабақ соғысы (2020)

	Екінші Таулы Қарабақ соғысы
Дата	2020 жыл 27 қыркүйек - 10 қараша
Орын	Таулы Қарабақ және іргелес аумақтар
Нәтиже	Әзірбайжан жеңісі Қол қойылды 2020 жылғы 10 қарашадағы атысты тоқтату туралы мәлімдеме.; Әзірбайжан өзінің территориялық сатып алуларын сақтап қалды.; Таулы Қарабаққа ресейлік бітімгершілік күштері енгізілді.; Армения территориясы арқылы Әзірбайжанның батыс облыстары мен Нахичеван Автономиялық Республикасы арасындағы көлік қатынасы ашылды. Көлік коммуникацияларын Ресей Федералдық қауіпсіздік қызметінің Шекара қызметі бақылайды.; Армениядағы саяси дағдарыс басталуы.;
Аумақтық; өзгерістер	Соғыс кезінде: Соғыс қимылдары кезінде 5 қала, 4 қала және 286 ауыл Әзірбайжан күштерінің бақылауына өтті, бүкіл Әзербайжан-Иран шекарасы. Солтүстік секторда Әзірбайжан әскері бірқатар стратегиялық биіктіктер мен елді мекендерді бақылауға алды. Оңтүстікте Әзірбайжан әскері Иранмен шекаралас аумақты, сондай-ақ Шуша қаласын толық бақылауға алды.; Атыс тоқтатылғаннан кейін: Таулы Қарабахтың кейбір бөліктері Арменияның бақылауындағы Таулы Қарабақ айналасындағы барлық аумақтармен бірге 2020 жылдың 1 желтоқсанында Әзірбайжанға қайтарылды.; Аймақтағы барлық экономикалық және көлік байланыстарының құлпын ашыңыз; Нахичеван Автономиялық Республикасын Әзірбайжанның батыс облыстарымен байланыстыратын жаңа көлік коммуникациялары салынуда.;
Қарсыластар
Таулы Қарабақ Республикасы; Армения;	Әзірбайжан;
Қолбасшылары
Арайик Арутюнян ; (Танылмаған Таулы Қарабах Республикасының президенті, Жоғарғы Бас қолбасшы); Жалал Арутюнян; (Таулы Қарабақ Республикасы 27 қазанға дейін Қорғаныс министрі); Микаел Арзуманян; (27 қазаннан бастап Таулы Қарабақ Республикасы Қорғаныс министрі)	Ильхам Әлиев; (Әзербайжан президенті, Жоғарғы қолбасшы); Закир Хасанов; (Әзербайжанның қорғаныс министрі); Маис Бархударов ; (әскери бөлім командирі); Хикмат Мирзаев; (Арнайы жасақ командирі; бөлімше командирі); Хикмат Хасанов; (Мемлекеттік шекара қызметінің басшысы)
Тараптар күші
Таулы Қарабах Республикасының қорғаныс армиясы	Әзербайжан қарулы күштері
Жалпы шығындар
	Азаматтық шығын: 161 қайтыс болды, 586 жараланған, 22 жоқ.
	Азаматтық шығын: 161 қайтыс болды, 586 жараланған, 22 жоқ.
	Бұл үлгіні: көру • талқылау • өңдеу

Екінші Таулы Қарабақ соғысы — 2020 жылы даулы аймақтағы Таулы Қарабақ пен оған жақын аумақтарда орын алған қарулы қақтығыс болды. Бұл Әзірбайжан, Армения және өзін-өзі жариялаған армяндық жікшіл Таулы Қарабақ Республикасы қатысатын аймақтағы шешілмеген қақтығыстың өршуі болды. Соғыс 44 күнге созылды және Әзірбайжанның жеңісімен аяқталды, жеңіліс Арменияда үкіметке қарсы наразылықтарды тудырды. Аймақта соғыстан кейінгі қақтығыстар жалғасты, оның ішінде 2022 жылы айтарлықтай қақтығыстар болды.

Ұрыс 27 қыркүйек күні таңертең Бірінші Таулы Қарабақ соғысынан (1988–1994) кейін құрылған байланыс сызығы бойындағы Әзірбайжан шабуылымен басталды. Қақтығыстар әсіресе оңтүстік Таулы Қарабахтың таулы аудандарында қарқынды болды. Түркия Әзірбайжанға әскери қолдау көрсетті.

Соғыс ұшқышсыз ұшақтарды, сенсорларды, алыс қашықтықтағы ауыр артиллерия мен зымырандық соққыларды орналастырумен, сондай-ақ мемлекеттік үгіт-насихатпен және ақпараттық соғыста әлеуметтік желілердегі ресми аккаунттарды пайдаланумен ерекшеленді. Атап айтқанда, Әзірбайжанның ұшқышсыз ұшақтарды кеңінен қолдануы қақтығыстың нәтижесін анықтауда шешуші рөл атқарды. Көптеген елдер мен Біріккен Ұлттар Ұйымы қақтығысты қатаң айыптап, екі тарапты шиеленісті бәсеңдетуге және мағыналы келіссөздерді қайта бастауға шақырды. Ресей, Франция және Америка Құрама Штаттарының аралығымен жасалған үш атысты тоқтату келісімі қақтығысты тоқтата алмады.

Таулы Қарабахтағы екінші үлкен қала Шушаны басып алғаннан кейін 2020 жылдың 10 қарашасынан бастап осы аймақтағы барлық соғыс қимылдарын тоқтататын атысты тоқтату туралы келісімге қол қойылды. Соғыс соңында қол қойылған атысты тоқтату келісімі соғыс қимылдарына қатысты үлкен өзгерістерге әкелді. Таулы Қарабахтағы аумақтарды және оған жақын аудандарды бақылау. 2000-ға жуық ресейлік сарбаз Армения мен Таулы Қарабақты байланыстыратын Лачин дәлізі бойына бітімгершілік күштері ретінде орналастырылды, олардың мандаты кемінде бес жыл. Соғыс аяқталғаннан кейін, расталмаған саны армяндық әскери тұтқындар Әзірбайжанда тұтқында болды, олар қатыгез қарым-қатынас және оларға қарсы айып тағылып, халықаралық сотта іс қозғалды.

2023 жылдың мамырында Армения Қарабақты Әзірбайжанның бір бөлігі ретінде тануға дайын екенін мәлімдеді.

Дереккөздер

↑ erdogan -visits-azerbaijan-for-karabakh-victory-parade Ердоған Қарабақтағы жеңіс парадына Әзірбайжанға барған кездегі "Бір ұлт, екі мемлекет" көрсетілді.(қолжетпейтін сілтеме)
↑ world -europe-54882564 Армения, Әзірбайжан және Ресей Таулы Қарабақ бейбіт келісіміне қол қойды. — «Бакудегі BBC арнасының Орла Герин тұтастай алғанда мәміле Әзірбайжанның жеңісі және Арменияның жеңілісі ретінде қарастырылуы керек.»(қолжетпейтін сілтеме)
↑ -haberi- azerbaycan-cumhurbaskani-duyurdu-49-yerlesim-yeri-daha-kurtarildi Son dakika haberi: Azerbaycan Cumhurbaşkanı duyurdu: 49 yerleşim yeri daha kurtarıldı (түрік.).(қолжетпейтін сілтеме)
↑ "Содан кейін - соғыс». Қарабақ қақтығыс аймағындағы майдан шебіндегі өлі қалалар мен өмір // BBC Орыс қызметі, 10/10/2020.(қолжетпейтін сілтеме)
↑ Генерал-майор Майс Бархударов: «Менің будем сражаться, чтобы полность уничтожит отсрына»
↑ -korpusov-osvobodivshikh -Dzhabrail.html Илхам Алиев поздовил командиров и личный состав корпусов, освободивших Джабраил
↑ nastroj-voennosluzhashih-obespechit -nashu-pobedu-32527.html Генерал-майор Хикмет Гасанов: «Победный настрой военнослужащих обеспечит нашу победу»

[1] rdogan -visits-azerbaijan-for-karabakh-victory-parade Ердоған Қарабақтағы жеңіс парадына Әзірбайжанға барған кездегі "Бір ұлт, екі мемлекет" көрсетілді.(қолжетпейтін сілтеме)

[victory_bbc-2] world -europe-54882564 Армения, Әзірбайжан және Ресей Таулы Қарабақ бейбіт келісіміне қол қойды. — «Бакудегі BBC арнасының Орла Герин тұтастай алғанда мәміле Әзірбайжанның жеңісі және Арменияның жеңілісі ретінде қарастырылуы керек.»(қолжетпейтін сілтеме)

[3] -haberi- azerbaycan-cumhurbaskani-duyurdu-49-yerlesim-yeri-daha-kurtarildi Son dakika haberi: Azerbaycan Cumhurbaşkanı duyurdu: 49 yerleşim yeri daha kurtarıldı (түрік.).(қолжетпейтін сілтеме)

[4] "Содан кейін - соғыс». Қарабақ қақтығыс аймағындағы майдан шебіндегі өлі қалалар мен өмір // BBC Орыс қызметі, 10/10/2020.(қолжетпейтін сілтеме)

[Бархударов-5] Генерал-майор Майс Бархударов: «Менің будем сражаться, чтобы полность уничтожит отсрына»

[Mirzaev-6] -korpusov-osvobodivshikh -Dzhabrail.html Илхам Алиев поздовил командиров и личный состав корпусов, освободивших Джабраил

[Gasanov-7] stroj-voennosluzhashih-obespechit -nashu-pobedu-32527.html Генерал-майор Хикмет Гасанов: «Победный настрой военнослужащих обеспечит нашу победу»

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]