Емін-еркін

Қос сөз қалпындағы мағынасы — ешбір қағажу көрмеу, бетімен, қалауынша сияқты ұғымда керінеді. «Ыдырыс келіп, столдың бір шетіне емін-еркін жантайды» (С. Шарипов).

Қос сөздің екінші сыңары — «еркін» сөзінің төркіні жұмбақ емес, бізге бірінші сыңары —«емін» тұлғасының сырын білу қажет. Ертедегі түркі жазба ескерткіштерінде тұлғасы осыған сәйкес «әмін» сөзі ұшырасады да, мағынасы — сенімді, батыл деп түсіндіріледі және араб тілінен ауысқандығы белгіленген. Осыған алданып, төркіні араб тілі деуге, екінші бір тіл дерегі ырық бермейді әрі осы-соңғы мәлімет дұрысырақ болар деген ойға тоқталғандаймыз. Тува тілінде: «эмин эрттир» тіркесі біздегі «аса, өте, тіпті» сияқты үстеулер мағынасында қолданылады. Қазақ тіліндегідей тұлғада, қос сөз қалпында (эмин-эркин) түркі тілдері ішінен қырғыз тілінен табамыз. Осы деректерге қарағанда «эмин эрттир» тіркесі түркі тілдерінде ертеден бар тіркес болса керек. Бері келе қырғыз, қазақ тілдерінде соңғы тіркес түсіріліп, оның орнына сонымен үндес «еркін» сөзі қосарлану нәтижесінде осы кездегі мағынаға, анығырақ айтқанда «өте еркін» түсінігін беретін болса керек.