Ептеп-септеу

Қазіргі кездегі мағынасы — оғып-бұғып, өйтіп-бүйтіп, амалдап, аз-аздап. «Бір жыл ептепсептеп шыдап көрейін» деген оймен жүрген еді.

Қос сөздің алғашқы сыңары «ептеп» (ептеу) тілімізде өз алдына, жеке тұрып та қолданыла береді. Мағынасы да баршаға мәлім (байқау, абайлау дегендерді білдіреді). Алайда оның алғашқы мағынасы басқаша болғандығын басқа түркі тілдерінің деректері анықтай түседі. Қырғыз тілінде «эпте» тұлғасы «желімдеу» «жалғау», «жөндеу», ал якутша «эп» сөзі «қосу», «үстей түсу» тәрізді мағыналарды береді. Біздіқ ойымызша, «ептеп» сөзінің алғашқы мағынасы осы тілдердегідей «жамау-жасқау», «жөндеу» болса керек. Бұған қарағанда қос сөздің төркіні түркі тілдеріне тәндігі байқалады. Қос сөздің екінші сыңары — «септеу» төркіні жөнінде 1966 жылғы «Қазақ тілінің қысқаша этимологиялық сөздігінде» пікір айтылған (173-бет). Бұл сөз төркіні жөнінде әңгіме қозғаған автордың пікірі шындықтан алшақ емес. Тува тілінде «жөндеу» мағынасын «септээр» сөзі беретіндігі де рас. Дегенмен мына бір деректі де еске сала кету міндет сияқты. Хакас тілінде: сипсет — сақтау, қорғау тәрізді мағыналарды береді. Осы деректі еске алып, «септеп» тұлғасының алғашқы мағынасын сақтау, қорғау болмады ма екен деген де ой келеді. Егер «септеп» жөнінде алғашқы автор пікірін қостасақ, «ептеп-септеудің» қазіргі мағынасы «жалғау», «жамау» сөздерінің қайталамасы болмақ. Ал біздің жорамалымыз бойынша, «ептеп-септеп» қос сөзінің мағынасы «жамап-жасқап сақтау» дегенді ақғартпак. Ойға салсақ, жамап-жасқау, жөндеу арқылы ғана белгілі бір затты, нәрсені сақтап қалу мүмкіндігі болмақ. Екі жорамалдың қайсысын қалағысы келеді, ол оқырмандар еркі.