Ертедегі суландыру жүйесі

Ертедегі Суландыру жүйесі - археологиялық ескерткіш, олардың қалдық-жұрнақтары — суландыру каналы, бөгет, тоған, құдықтар, су алаптары түрінде кездеседі. Олар шаруашылықтың көктемгі суды жинауға арналған, солар арқылы табиғат байлықтарын игеру салынған құрылыс. Ертедегі Суландыру жүйесіне жататындары — Алтын су және Алтын қазған, қазылған жердің қабырғалары фанит тастармен қималанып қаланған. Кен орындарынан руданы байытудағы соңғы қола кезеңіндегі тау-кен құралдарының сынықтары табылған. Алтынсу бөгеті Нұра өзенінің сол жақ сағасында (Қазіргі Бұқар жырау ауданы). Бөгеттің ұзындығы 30 м, екі қатарлы көмбе төсеніштерінің ені 2 м, үйілген бөгет жұрнағының қалыңдығы 4,5 м шамасында. Түндік бөгеті Үшан тауының солтүстік баурайынан ағып шыққан Түндік өзенінің бастауында, «Бақты» елді мекенінен оңтүстік-шығыста 16 км жерде. Тік қазылған жеріне 2 қатармен тақтатас қаланған, олардың аралығындағы ашық жеріне тас сыныктары, қиыршык тас, өзен малта тасы толтырылып тығыздалып тапталған. Бөгеттің ұзындығы 70 м, төселген тас қабатының ұзындығы 2 м. Керегетас бөгеті ертедегі Керегетас кенішінің орнында, Қарқаралы ауданының Нүркен ауылының жерінде. Бөгеттің техникалық құрылысы Түндік бөгетіне ұқсайды, ұзындығы 300 м шамасында, тас төсендісінің қалыңдығы 3 м-дей.