Есулі қоссым

Есулі қоссым (ағылш. twisted pair, орысша витая пара, termincom.kz сайтындағы атаулары есілген жұп,есулі қоссым (ақпарат), есулі қосақ, немесе ширамалы жұп (Қазақстан оқу орындарындағы оқулықтарда осылай жазылып жүр)) - байланыс кабель сымдарының түрі. Сыртынан пластик қапталған, өзара айналмалы оратылған бір немесе бірнеше жұп айырылған электр өткізгіштер.

6-санаттағы есулі қоссым

25 жұп кабелдің сымдарының таңбалануы

Есулі қоссым - қазіргі заманғы құрылымданған кабель жүйелерінің компоненттерінің бірі. Телекоммуникациялар мен компьютерлік желілерде Ethernet, Arcnet, Token ring, USB секілді көптеген технологияларда сигнал таратудың физикалық ортасы ретінде қолданылады. Қазіргі уақытта монтаждауға жеңіл болғандығы үшін және арзан болғандығы себепті сымды локальды желі құруда кең таралған шешімдер болып табылады.

Есулі қоссымды Александр Грэйам Белл жасап шығарды.

Бөгеуілдерге төзімділігін қосымша арттыру үшін есулі қоссым экрандалуы мүмкін. Экрандалған кабель экрандалған есулі қоссым (STP) , ал экрандалмағаны экрандалмаған есулі қоссым (UTP) ретінде белгілі.

Желіде қолданылатын кабельдердің түрлері

Кабельмен жіберілетін, сондай-ақ кабель конструкциясының элементтерімен жіберілетін сигналдарға қорғанысқа мұқтаж. Қорғаныс элементтері қолданылу мақсатына байланысты мынандай түрлерге жіктелінеді:

• химиялық қорғаныс - кабельді сыртқы факторлардан (топырақтан, су, газ, күн сәулесі) қорғау;
• механикалық қорғаныс - кабельді механикалық зақымданулардан қорғау;
• экрандау - сигналдарды бөгеуілдерден (сыртқы және ішкі электромагнитті бағыттардан қорғау) қорғау;

Осы қорғаныс элементтері кабельдің қызмет ету уақытын ұзартады.

Кәбілді химиялық қорғау үшін фольга мен полиэтилен пайдаланылады. Фольгамен қорғалған кәбілдерді «foiled» ("фольга оралған") терминімен белгілейді.

Кабель F/UTP

Есулі қоссымның қасиеті

Магниттің лентамен мәліметтерді жіберу жылдамдығының өте жоғары болғанымен, жіберу жолында бөгделіктердің болуы мүмкіндігі де өте жоғары болатынын ұмытпау керек. Жіберу уақыты сағат пен минутпен өлшенеді, минисекундпен емес.

Жіберуде көп қолданатын әдістердің бірі есулі қоссым (витая пара) болып табылады. Бұл құрылғы екі диаметрі бір мм ді құрайтын изоляцияланған жез сымнан құралады. Сымдағы қозғалыстар спераль түрінде қозғалып отырады. ДНК молекуласына ұқсас. Есулі қоссымдағы элекромагниттік қатынасты азайтады.Есулі қоссымның көп тараған түрі ретінде телефон линиялары танылады. Барлық телефон компаниялары осы құрылғы арқылы қолданады. Есулі қоссым (Витая пара) бірнеше километрге дейінгі жерге сигналды қуатын азайтпай жібере алады. Есулі қоссымға (Витая пара) кабель жалғанып сыртынан қорғаныс қабықшасымен қапталады. 3 категориялы витая пара 2 түрлі сымнан құралады, олар бір бірінен оқшауланған (изоляцияланған). Осындай 4 сым пластикалық сырттың қорғаныстың ішінде болады.

1988ж. дейін кеңселерде 3 категориялы кабельдер қолданған болатын.

1988 жылдан бастап кеңселерде Б категориялы Витая параға ұқсас бірақ оған қарағанда көбірек виталары бар және ұзындығы ұзынырақ болады. Бұл оның ұзақ қашықтыққа мәліметтерді жібергенде сапасы жоғары. 5 категориялы есулі қоссым жоғары жылдамдықты компьютерлік ақпаратты жіберуге қолайлырақ болып келеді.

Осы типтер көп жағдайда UTP ( unshielded twisted pair экрандалынбаған витая пара) қосылуы деп аталады. IBM корпарациясының витые парасына қарама-қарсы, 1980 жылы қолданысқа енген. IBM нің шеңберінен шыға алмай қалған. UTP әртүрлі схеманық түрде 2.2. ceретінде көрсетілген.Басқада көп қолданысқа ие мәліметтерді жіберудің түрі ноаксимальды кабель болып табылады. Ол витая параға қарағанда экрандалған сол себептенде ол алшақ қашықтыққа жоғары жылдамдықпен жіберілінеді.2 типті кабель кең ауқымда қоланылады. Солардың ішіндегісі 50 омдық цифрлық мәліметтерді жіберу үшін қолданылады.Екіншіс 75 омдық ол ақпаратты жіберуге және де кабельдің телевидениеде мәліметтерді жіберуге қолданылады.

Дереккөздер

• http://www.hep.ph.ic.ac.uk/~dmray/pdffiles/TP_umbilical_studies.pdf Мұрағатталған 24 қыркүйектің 2015 жылы.