Еуропа энергетикалық хартиясы

Еуропа энергетикалық хартиясы, (ЕЭХ) — халықаралық мәлімдеме; оған қатысушы елдердің өнеркәсіптік дамыған аймақтар үшін біртұтас энергетикалық кеңістік құруға, қолайлы экономикалық негізде жоғары энергетикалық тиімділікті қамтамасыз етуге ұмтылу және энергетикалық өндірістің қоршаған ортаға әсерін азайту бағытындағы іс-әрекеттерге қатысуға дайын екендігі туралы декларациясы. Хартия Шығыстың, әсіресе, бұрынғы КСРО-ның, орасан зор энергетикалық шикізат қорлары мен Батыстың өндірістік және инвестициялық мүмкіншіліктерін ұштастыруды көздейді. Еуропа энергетикалық хартиясы 1991 жылы 17-желтоқсанда Гаагада (Нидерланд) 52 ел өкілдерінің қол қоюымен дүниеге келді. Батысеуропалық мемлекеттерден басқа Хартияға Ортүстік және Шығыс Еуропа елдері, бұрынғы КСРО құрамындағы барлық республикалар, соның ішінде Қазақстан Республикасы, сондай-ақ, еуропалық емес елдер — Австралия, Канада, АҚШ және Жапония қол қойды. Хартияның қағидаларын (принциптерін) жүзеге асыру Еуропа энергетикалық хартиясына қатысты шарттың заңдық механизмімен және шартқа қосымша салалық хаттамалар (энергетикалық тиімділік бойынша, көмірсутектер, ядролық энергетика, электр энергетикасы және көмір бойынша) арқылы іске асырылады. Шартты жасау жұмыстары 1992 жылдан 1994 жылға дейін жалғасып, оған 1994 жылы 17 желтоқсанда Лиссабон (Португалия) қаласында 49 елдің, соның ішінде Қазақстанның, қол қоюымен аяқталды. Қазіргі кезде Қосымша шарт пен салалық хаттамалар жасалуда. Қол қойылған шарт мынадай мәселелерді қамтиды: энергетика саласындағы күрделі қаржы салымдарына мемлекеттер тарапынан қолдау көрсету; ұлттық Сондай-ақ, шартта өтпелі экономикалы елдер үшін (олардың қатарына Қазақстан да жатады) ұлттық заңдар жүйесін және ұлттық шаруашылықты нарық экономикасының нормалары мен тәртіптеріне бейімдеу мақсатындағы шаралар қарастырылған. Энергетикалық қауымдастық құруды мақсат тұтатын бұл шарт Қазақстан Республикасының мүдделеріне сай келеді. Бір жағынан, ол Қазақстан Республикасының ТМД шеңберінде экономикалық интеграциялану бағытындағы саясатына сәйкес келеді әрі энергетикалық мәселелер бойынша мемлекетаралық қатынастарда қосымша тетік қызметін атқарады. Екінші жағынан, ол Батыс елдерімен өзара пайдалылық пен мүдделердің теңдестігі жағдайында, Батыстың бос капиталы мен алдыңғы қатарлы технологияларын пайдалануға, Қазақстанда энергетикалық саласында жаңа жұмыс орындарын ашуға қосымша мүмкіндіктер тудырады. Энергетикалық шикізат қорлары мол, бірақ әлемдік мұхитқа шығар жолы жоқ Қазақстан үшін шарттың келісуші мемлекеттер аумақтары арқылы энергетикалық шикізат қорларын тасымалдау мәселелеріне қатысты кепілдік беретін баптарының маңызы ерекше. Сонымен бірге шарт республикамыздың отын-энергетикалық кешеніне шетелдік инвестицияларды көптеп тартуға жол ашады. энергетикалық рыноктарға шығу еркіндігі; электр энергиясы мен энергия қорларын басқа елдер арқылы тасымалдау еркіндігі; дауларды шешу үшін халықаралық арбитражға жүгіну.

Сілтемелер

Қазақ энциклопедиясы