Жанның жарығы

Жанның жарығы - Абайдың Жиырма жетінші сөзіндегі: «Жә, олай болса Һәмме мақұлыққа да қара, өзіңе де қара, Жанды бәрімізге де беріпті. Жанның жарығын бәрімізге де бірдей ұғарлық қылып беріп пе?» - деген пікір негізінен Сократ хаким атынан айтылып түр. Осы ойдың тарамдары Абайдың кейбір ой ұшқындарынан да аңғарылады. Мысалы, Жетінші сөзіндегі «Әзелде құдай тағала хайуанның жанынан адамның жанын ірі жаратқан, сол әсерін көрсетіп жаратқан» деген пікірі Жанның жарығы деген ұғыммен астасып жатыр. Бірақ Абайдағы «адамның жанын ірі жаратқан» деген пікір желісі кеңіл бөлерліктей мәні бар сөз. Мағынасы жағынан алғанда адамның сыртқы дуние сырын танып-білуге қабілетін адам бойындағы жан қуатына қарай меңзеу жағы басым. Хайуан жанынан адам жанының артықтығы, яғни жанның жарығы дүниенің көрінгенжәне көрінбеген сырларын танып білуге үмтылуыңда жатыр. Бұл дүниенің танымалдылығын мойыңдауға бастайтын жол болып шығады.