Жан жарақаты

Жан жарақаты — адамның басынан өткен ауыр істер меназап шегіп тіршілігіндегі қайғы-қасіретке ұшырау салдарынан көңілі мен есінде қалған іздер. Сондай-ақ ұмытылмастай есте қалған, қиын-қыстау жайттар, азап шектірген оқиғалар мен ауыр тіршілік бейнесі адамның санасында өшпестей із қалдырады. Ондай оқиғалардан адам қанша құтыламын десе де санаға сіңген ауыр күндер өшпейтіндей із қалдырғандықтан, үнемі еске түсіп жаңғырып тұрады. Бастан өткен қайғы-қасірет адамның жан дүниесін жарақаттағаны соншалық бүкіл өмірде ұмытылмайды. Мидың белгілі бір алабынан орын тауып, мәңгілік орналасып қалғандай болады да тұрады. Жан жарақаты күйігі ауыр оқиға жайында ақын Қ.Жармағамбетов: "Жанына жара салып күйігі ауыр, Анама естіртемін, — деді, неғып дейді (Баллада)". Адам жанының жарақаты оны әртүрлі қайғылы, түңілу, мұңаю сияқты жағдайларға еріксіз түрде ұшыратып отырады. Өйткені жан жарақаты санада өшпес із қалдырып, белгілі жағдайға ұшыраған сайын еске еріксіз түсіп отырады. Саналы әрекетімен іс қынған адам ондай келеңсіз оқиғаны шапшаң ұмытып кете алмай жарақаттанған жанын көз алдына жиі елестете беретін күн кешеді. Тіршілікте азап шектірген оқиғаның жан дүниесіне өшпестей із қалдырып кетуі кейде кісі жанынан түңілетін күйге ұшыратуы тіршіліктен түңілтеді. Жан жарақатын жазу адам қандай қиын-қыстау жайттарды басынан кешіргенімен, дүниеге сеніммен қарап, өзінің іс-әрекетін, қимыл-қозғалысын, алға қойған мақсат-мүддесін орындап шығуға ұмтылуы керек. Сезімді ақылға билетіп, бойындағы ерік-жігер қасиетін шыңдай түсіруін өз қолына алуы қажет.