Жапония премьер-министрі

Жапония премьер-министрі (жап. 内閣総理大臣, Найкаку со: ри дайдзин) — жапон үкіметінің басшысы лауазымының дәстүрлі атауы (ағылшын тіліндегі Prime Minister of Japan үлгісі бойынша). Алайда, бұл атаудың сөзбе-сөз аудармасы «Министрлер кабинеті хатшылығының басшысы» дегенді білдіреді. Премьер-министр лауазымы 1885 жылы құрылған және өзінің қазіргі пішінін 1947 жылғы конституция қабылданғаннан кейін алды.

Жапония премьер-министрі жапон. 内閣総理大臣
Жапония премьер-министрінің эмблемасы
Лауазымды иеленуші Исиба Сигэру 2024 жылдың 1 қазанынан бері
Ресми резиденциясы	Кантэй
Кандидатура ұсынылады	Билеуші партия
Тағайындалды	Жапония императорымен
Өкілеттігінің мерзімі	4 жыл
Айлығы	¥ 26,860,910
Лауазым пайда болды	10 желтоқсан 1991
Алғашқысы	Ито Хиробуми
Сайты	www.kantei.go.jp/

Премьер-министрді Жапония парламентінің шешімімен Жапония императоры тағайындайды. Премьер-министрге министрлерді тағайындау және қызметтен босату құқығы берілген.

1885 жылы Еуропаның (негізінен, Германияның) тәжірибесіне сүйене отырып, Жапонияда билік құрылымдарын реформалау жүргізілді: министрлер кабинеті мен азаматтық қызмет пайда болып, негізгі мемлекеттік атқарушы орган ретіндегі Дайдзёканды (Мемлекеттік кеңес) алмастырды. 1885 жылдың 22 желтоқсанында Ито Хиробуми Жапонияның бірінші премьер-министрі болып тағайындалды, сонымен бірге ол император сарайының министрі және Конституциялық комиссияның төрағасы болды.

Синдзо Абэ Жапония тарихындағы ең ұзақ қызмет еткен премьер-министр болды, Эйсаку Сатоның рекордын жаңартып, алғашқы мерзімінде бір жыл, ал екінші мерзімінде 7 жыл 8 ай қызмет етті. 2020 жылдың 16 қыркүйегінде денсаулығының нашарлауына байланысты отставкаға кетті.

2024 жылдың 1 қазанынан бастап Жапонияның премьер-министрі лауазымына Сигэру Исиба кірісті.

Лауазымға тағайындау

Жапония премьер-министрлігіне кандидат Парламенттің қос палатасымен сайланады. Өкілдер палатасы мен Кеңесшілер палатасы бір адамды таңдаса, Жапония императоры оны премьер-министр қызметіне тағайындайды. Жапония Конституциясы императорға ұсынылған кандидатураны қабылдамау құқығын бермейді. Егер Өкілдер палатасы мен Кеңесшілер палатасы әртүрлі кандидаттарды сайласа, онда келісім рәсімі өткізіледі. Егер ол нәтиже бермесе, Өкілдер палатасының шешімі Парламенттің шешімі болып саналады. Осылайша, іс жүзінде Өкілдер палатасында көпшілікке ие партия немесе коалиция өз кандидатын премьер-министр қызметіне үнемі өткізе алады[2].

Сілтемелер

• Жапония прембер-министрі және оның кабинетіМұрағатталған 19 наурыздың 2009 жылы. Ресми сайты
• 1885 жылдан 1989 жылға дейінгі Жапония кабинеттерінің тізімі　 (жап.)