Жарсор-Орқаш қорықшасы

Жарсор-Орқаш – мемлекеттік табиғи зоологиялық қорықша. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 11 маусымдағы № 570 қаулысымен ұйымдастырылған, Науырзым мемлекеттік табиғи қорығы қарамағында. Ауданы 29 344,1 га. 2009 жылы қорықша халықаралық маңызы бар сулы-батпақты алқабы тізіміне енді. Құрудың мақсаты сирек кездесетін, жаһандық жойылып кету қаупі төнген құс түрлерін және құрғақ дала белдемі табиғи кешендерінің биоалуантүрлілігін сақтау болып табылады.

Жарсор-Орқаш қорықшасы
Жалпы мағлұмат
Ауданы	29 344,1 га
Құрылған уақыты	2008 жыл
Орналасуы
51°11′43″ с. е. 62°28′56″ ш. б.51.195213° с. е. 62.48218422° ш. б. / 51.195213; 62.48218422
Ел	Қазақстан
Аймақ	Қостанай облысы
Аудан	Қамысты ауданы
Жарсор-Орқаш қорықшасы
Жарсор-Орқаш қорықшасы

Географиялық орны

Қорықша аумағы Қостанай облысы Қамысты ауданының оңтүстік-шығысында, Дружба ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 10 км-дей, Орқаш ауылынан шығысқа қарай 25 км-дей, облыс орталығынан оңтүстік-батысқа қарай 202 км-дей жерде орналасқан.

Флорасы

Қорықшаның шығыс жағындағы далалық ойпаң жерлерде өсімдік жамылғысына сирек өсетін орыс ракитнигі бірегей ерекшелік береді. Сонымен қатар тобылғы мен итмұрын бұталары да тән. Қазақстанның Қызыл кітабына енген өсімдіктердің ішінде: қауырсынды қау, Шренк қызғалдағы, қосгүлді қызғалдақ, жатаған қызғалдақ, құндызшөп, жанаргүл, Фишер құссүттігені. 22 өсімдік түрлері қорғауға алынған.

Фаунасы

Қорықшада омыртқалылардың 190 түрі кездеседі. Сүтқоректілердің кем дегенде 30 түрі бар, олардың ішінде экожүйелердің барлық түрлерінде таралған ұсақ кеміргіштер бар. Құмды-жусанды шөпті далалар мен шалғынды ойпаттарда балпақ, дала тышқаны, Эверсман атжалманы, сортаңды аймақтарда үлкен қосаяқ, дала алақоржыны, кіші сарышұнақ кездеседі. Жарсор мен Орқаш көлдерінің солтүстігіне қарай садақбоз қаулы аймақта суыр мекендейді. Қарасу арналарында, көл алаптарында, тұщы бұлақтар мен батпақтар маңында борсық, кәдімгі атжалман, су тышқаны, аласа бұталар арасында дала шақылдағы мекен етеді. Құстардан бірнеше экологиялық топтарды құрайтын 152 түрі белгілі, оның ішінде ұя салатын 65–69 түрі бар. Далалық аймақтарда бозторғайлар мен жадрақтар көптігімен сипатталады. Сулы-батпақты алқапта құстардың 79 түрі кездеседі: сұқсырлардың - 5, ескекаяқтылардың - 1, дегелектәрізділердің - 5, қазтәрізділердің - 24, тырналар мен сутартарлардың - 6, балықшы құстардың - 29, шағалалар мен қырқылдақтардың - 9 түрі. Қазақстанның Қызыл кітабына енген түрлер: аққұйрықты субүркіт, бүркіт, қарақұс, көкқұтан, ақбас тырна, сұңқылдақ аққу, кіші аққу, сары құтан, орман сусары, сонымен қатар құрып кету қаупі бар санатқа жататын ақ құтан, тарғақ және ақбас үйрек.