Қамысты ауданы
Қамысты ауданы – Қостанай облысының батысында орналасқан әкімшілік бөлініс (1955 жылдан). Жер аумағы 12 мың км².
| Қазақстан ауданы | |
| Қамысты ауданы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Облысы | |
| Аудан орталығы | |
| Ауылдық округтер саны |
9 |
| Ауыл саны |
17 |
| Әкімі |
Ерлан Әлімбайұлы Жаулыбаев |
| Аудан әкімдігінің мекенжайы |
Қамысты ауылы, Ержанов көшесі, №61 |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары |
51°58′48″ с. е. 61°47′24″ ш. б. / 51.98000° с. е. 61.79000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 51°58′48″ с. е. 61°47′24″ ш. б. / 51.98000° с. е. 61.79000° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Құрылған уақыты | |
| Жер аумағы |
12,1 мың км² |
| Уақыт белдеуі | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
10 876[1] адам (2023) |
| Ұлттық құрамы |
қазақтар (47,41%) |
| Сандық идентификаторлары | |
| Автомобиль коды |
10 |
|
| |
Географиялық орны
өңдеуСолтүстігінде Бейімбет Майлин, Денисов, шығысында Әулиекөл, Науырзым, оңтүстігінде Жангелді ауданымен және Ақтөбе облысының Әйтеке би ауданымен, батысында Жітіқара ауданы және Ресей Федерациясымен шектеседі.
Жер бедері
өңдеуАудан облыстың батыс жағында Торғай Үстіртінің солтүстік-батыс жағын алып жатыр. Жер беті негізінен белесті жазық дала. Шығысын көптеген көл қазаншұңқырлары және жырауылысайлар, өзен аңғарлары, батыс жағын Тобыл өзеннің еңістеу өңірі қамтиды. Аудан аумағының оңтүстік бөлігін оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай Сыпсыңағаш қолаты қиып өтеді. Жайылма ауылынан шығысқа қарай Қоңыртау тауы орналасқан. Жер беті жоғарғы олигоценнің, неогеннің және төрттік кезеңнің шөгінділерінен түзілген. Кен байлықтарынан боксит кентасы мен отқа төзімді саз бар.
Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі
өңдеуКлиматы тым континенттік. Қысы суық, жазы біршама ыстық. Жылдық жауын-шашынның орташа мөлшері 200 – 250 мм. Желді және боранды күндер (қыста) жиі байқалады. Жел көбінесе оңтүстік-батыстан соғады. Ауданның топырағы карбонатты қоңыр, қызғылт қоңыр, кей жерінде тастақты келген. Оларда селеу, бетеге аралас жусан басым, қазаншұңқырлар мен бидайықтарда шалғынды өсімдіктер өседі. Жануарлардан: қасқыр, түлкі, қарсақ, қоян, күзен, суыр, сарышұнақ, құстардан: қаз, үйрек, тырна, байғыз, бүркіт, шіл, бөдене, дуадақ, бозторғай, т.б. тіршілік етеді. Тобыл өзенінде алабұға, шортан, оңғақ, көкшұбар, т.б. балықтар бар.
| Қамысты ауданы ауа райы | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Көрсеткіш | Қаң | Ақп | Нау | Сәу | Мам | Мау | Шіл | Там | Қыр | Қаз | Қар | Жел | Жыл |
| Орташа температура, °C | −15,3 | −15 | −7,9 | 5,7 | 14,4 | 20,6 | 21,9 | 20,1 | 13,3 | 5,1 | −5 | −12,5 | 3,8 |
| Жауын-шашын нормасы, мм | 20 | 16 | 21 | 24 | 36 | 30 | 31 | 24 | 18 | 25 | 24 | 25 | 295 |
| Дерекнама: [3] | |||||||||||||
Су торабы
өңдеуҚамысты ауданы көлге бай, олардың көпшілігі Сыпсыңағаш қолатында орналасқан және жартысына жуығы тұщы көлдер. Қулыкөл, Талдыкөл, Ақбай, Тұмарлықопа, Жолшора, Шөптікөл, Мамыркөл, Жаркөл, т.б. көлдерінде балық кәсіпшілігі дамыған. Табиғаты әсем Үлкен Кіндікті көлінің бойында жабайы шошқа мекендейді. Орқаш көлінде ас тұзы өндіріледі. Теңіз бен Шұңқырқопа көлдері Тауынсор қорықшасының құрамына енеді. Аудан аумағының батыс жағымен (66 км-ге жуық) Тобыл өзен ағып өтеді.
Халқы
өңдеу| 1959 | 1970 | 1979 | 1989[4] | 1999 | 2009[5] | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 18709 | ▲27831 | ▲29860 | ▲31446 | ▼23146 | ▼15807 | ▼11714 |
Тұрғындар саны – 12 362 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар – 48,62%, орыстар – 26,20%, украиндар – 13,70%, немістер – 2,81%, беларустар – 2,05%, татарлар – 1,47%, башқұрттар – 1,41%, молдовандар – 0,57%, басқа ұлт өкілдері – 3,17%.
Әкімшілік бөлінісі
өңдеу17 елді мекен 3 ауылдық әкімдік пен 6 ауылдық округке біріктірілген:
| Әкімшілік бірлік | Орталығы | Елді мекендері | Халқы (2021) |
|---|---|---|---|
| Адай ауылдық округі | Адай ауылы | 3 | ▼909 |
| Алтынсарин ауылдық әкімдігі | Алтынсарин ауылы | 1 | ▼1397 |
| Аралкөл ауылдық округі | Аралкөл ауылы | 2 | ▼162 |
| Арқа ауылдық округі | Арқа ауылы | 2 | ▼1236 |
| Бестөбе ауылдық әкімдігі | Бестөбе ауылы | 1 | ▼482 |
| Дружба ауылдық әкімдігі | Дружба ауылы | 1 | ▼154 |
| Клочков ауылдық округі | Клочково ауылы | 2 | ▼558 |
| Қамысты ауылдық округі | Қамысты ауылы | 4 | ▼5275 |
| Қарабатыр ауылдық округі | Қарабатыр ауылы | 1 | ▼853 |
Ірі елді мекендері
өңдеу| Елді мекен | Халқы (2021) |
|---|---|
| Қамысты | ▼ 4685 |
| Алтынсарин | ▼ 1392 |
| Арқа | ▼ 1159 |
| Қарабатыр | ▼ 853 |
| Адаевка | ▼ 559 |
Шаруашылығы
өңдеуШаруашылығы астық өндіру мен мал өсіруге маманданған. Аудан бойынша ауыл шаруашылық жерінің жалпы аумағы 1 млн. 196 мың га, оның ішінде жыртылған жері 414,6 мың га, шабындығы 9,1 мың га, жайылым 711,1 мың га (2008).
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- ↑ Агроклиматические ресурсы Костанайской области: научно-прикладной справочник / С. С. Байшоланова. — Астана, 2017. — с. 49, 62
- ↑ Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ↑ ҚР халық санақтары Мұрағатталған 10 қазанның 2023 жылы.