Жақия қажы мешіті
Жақия қажы мешіті (тат. Жакия хаҗи мәчете) – Ақмола облысының жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің тізіміне енген сәулет ескерткіші.
| Жақия қажы мешіті | |
 | |
| Ел | |
|---|---|
| Қала | |
| Статусы |
Ақмола облысының жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіші |
| Ағымы | |
| МДБ | |
| Мешіт түрі |
жұма мешіті |
| Сәулет стилі |
қала құрылысы және сәулет |
| Құрылысы | |
| Мұнаралар саны |
4 |
| Мұнаралардың биіктігі |
25 м |
| Картада орналасуы | |
|
| |
Координаттар: 53°17′39″ с. е. 69°23′01″ ш. б. / 53.29417° с. е. 69.38361° ш. б. (G) (O) (Я)
Орналасқан жері
өңдеуКөкшетау қаласы, Әуелбеков көшесі, 91.
Кезеңі
өңдеуТарихи деректер
өңдеуМешітті ғалым, ағартушы, қазақ халқының еркіндігі мен азаматтық құқықтары үшін күрескер, қоғамдық қайраткер, Көкшетау аумағының тумасы – Науан Хазіреттің (Наурызбай Таласов) құрметіне атаған. 1886 жылы облыстық басқарманың шешімімен ол Көкшетау мешітінің имамы етіп тағайындалды. Кейінірек мешіт жанынан медресе-мектеп ашты. Мұсылмандық біліммен қатар діни білім де берілді, оқушылар оқып, жазуға, араб және орыс графикасын үйренді. Мешіт ғимараты татар сәудагерлердің (Шаяхмет, Баязит) және жергілікті мұсылмандардың қаражатына тұрғызылды. Пайда болғалы бері ғимарат өзінің функционалдық қызметін бірнеше рет ауыстырған.
- 1920 жылдарға дейін мешіт ретінде қолданылған, одан кейін оның мұнарасы құлатылды.
- 1941-1945 жылдары ғимаратта құрылған әскери бөлімдер, 1947-1974 жылдар аралығында облыстық тарихи-өлкетану музейі және драма театрының шығармашылық шеберханалары орналасты.
- 1975 жылы құрылыста Республикалық көркемөнер көрме залының филиалы - галерея жұмыс істеді.
- 1985 жылы қайта қалпына келтіру жобасы жасалған («Қазқайтажаңарту» институты).
- 1989 жылы ғимаратқа алғашқы мақсаты қайтарылғаннан кейін мұнарасы қайта тұрғызылып, мешіт аумағы кеңейтілді, солтүстік шығыс жағынан қызмет бөлмелеріне арналған қосымша құрылыс салынды.
- 1991 жыл күрделі жөндеуден өтті.
Қазір ғимараттың кейпі кең тараған мұнаралы татар мешіт түріне жатады.
Мешітте бір уақытта 1400 адам құлшылық ете алады (1000 ер адам және 400 әйел адам). Мешітте биіктігі 25 м болатын төрт мұнара бар, қабырғалары ағлай таспен қапталған. Діни орында неке қию залы, Құран оқу залы, мешіт қызметкерлерінің бөлмесі, кітапхана, 350 адамға есептелген асхана бар.[1]
Қазіргі уақытта мешіт Жақия қажы есімімен аталады.
Мешіт сипаты
өңдеуБір көлеммен біріккен ғибадатханалы және мұнаралы татар мешіттері типін сипаттайды. Қабырғалары қалдықты бөренелерден құралған, жұқа тақтаймен қапталған. Вальма шатыр астындағы батыс қасбетте михраб төртбұрыштарымен және шығыста вальма шатыр астында ауызүйдің төмендетілген көлемімен бойлық діңгек бойымен созылған жоспардағы тіктөртбұрышты көлем. Шатыр үстінде шығыс шетте - шатыр күмбезі астында төртбұрыш үстінде сегізбұрыш екіқабатты мұнара, батыс шетте - алтықырлы жайпақ күбезше.
Қасбеттер классика пішіндері және ағаш сәулетшілігі элементтері аралас эклектика кезеңіне тән. Жақ тәрізді терезелердің жақтауларының жоғарғы және төменгі жақтары жапсырма арамен кесілген ою-өрнекпен безендірілген. Баспалдақты карниздер жгут және толқынды тартқышпен безендірілген. Ішінде кіріс бөліктен қалқамен бөлінген залдың батыс қабырғасының ортасында михраб нишасы бар бойлық-діңгектік композиция.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Қазақстанның тарихи-мәдени нысандарының және жаппай зиярат ету орындарының альбомы/ ; ҚР Мәдениет және спорт министрлігі, Қазақ ғылыми-зерттеу мәдениет институты ; [жоба авторы Т. Бекбергенов ; бас ред. А. Р. Хазбулатов]... – Астана : [б. ж.], 2018. - 495 б., суретті; . – Библиогр.: 490 б. . – 100 дана – ISBN 978-9961-23-485-9
Сілтеме
өңдеу- http://e-islam.kz/qazaqstan-musylmandary-dini-basqarmasy/item/779-eislam(қолжетпейтін сілтеме)