Жезқазған мыс руда кен орны (мақала)

Жезқазған мыс руда кен орны – Қаныш Сәтбаевтың ғылым еңбегі. Талым Жезқазғандағы қысқаша барлау тарихын баяндап, оның зор мүмкіндігін атап өтіп, сол істі өрістетер техника жағдайларға тоқталады.

Жезқазғандағы кен минералды кварцдала шпаты мол сұр құмтастың тоғыз қабатқа дейін қатталып теңбілденген шұбар түрде кездесіп, жарықшақтарды толтырған құмтастардың құрамында кейде жер қыртысының тереңдегі қалпында ұшырасатыны жайында айта келіп, соған орай, мынадай тұжырымдар жасайды: кенді құмтастар Жезқазғанда берік және тұтқыр түрде кездеседі, жерастының қазындылар ешқашанда опырылмайды, демек, үңгірді тіреусіз жүргізуге болады, тіреу ағаштары мүлдем қажет емес; кеніш ішінде су жоққа тән болса да секундына литрдің не бары оннан бір бөлшегін құрайды; кен қабаттарының қалыңдығы ірі шоғырларында 20-30 м біртекті кендер қалпында кездеседі, демек кенді шығарғанда өндірудің тиімді әдісін пайдалануға мүмкіндік береді; кеніштің кейбір кен шоғырлары бірінің үстіне бірі дестеленіп жатады, бұл жайтта кейде қабаттасқан, бір ғана шахта оқпанынан қазуға мүмкіндік береді; Жезқазғанда ашық карьерлік жұмыстарды кеңінен жүргізуге мүмкіндік бар.

Осының бәрі Жезқазған мысының ерекшелігін (әлемде 3-ші орын) және кендерді шығару мен өндіру технологиясы өте тиімді екенін аңғартады дейді ғалым. Теолог-ғалымның бұрын жабық жатқан осы еңбегі оның 1998 жылы Алматы қаласындағы «Тылым» баспасынан жарық көрген 8-томдық еңбектері жинағының 1-томында (187-229-беттері, орыс тілінде) алғаш рет жарияланды.