Жолақты бұлшықет ұлпасы

Жолақты бұлшықет ұлпасы (лат. textus muscularis transversostriatus textus — ұлпа, musculus — бұлшықет, transversum — көлденең, striatus — жолықты) — жануарлар организмдерінің кеңістіктегі қимыл-қозғалысын және мүшелердің салыстырмалы қозғалысын қамтамасыз ететін ұлпа. Жолақты бұлшықет ұлпасы көлденең жолақты бұлшықет ұлпасы деп те аталады.

Жолақты бұлшықет ұлпасы қаңқа бұлшықеттерін құрайды. Ол өңештің (кейбір жануарларда), тілдің, жұтқыншақтың қабырғасында орналасып, осы мүшелердегі ерікті жиырылу процесін іс жүзіне асырады. Жолақты бұлшықет ұлпасының жұмысын сомалық жүйке жүйесі реттейді. Ет талшығының пішіні цилиндр тәрізді, сыртынан сарколеммамен қапталған. Сарколемма плазмолемма мен негіздік жарғақтан құралған. Негіздік жарғақ пен плазмолемманың аралығында бұлшықет талшығы үшін камбиальды қызмет атқаратын ұзынша келген жасушалар — миосателлиоциттер орналасады. Бұлшықет талшығының сопақша келген ядролары саркоплазманың шеткі жағында, ал жиырылу қызметін атқаратын протеинді жіпшелер — миофибриллалар, саркоплазманың орталығында орналасады. Бұлшықет талшықтары борпылдақ дөнекер ұлпалық аралық (эндомизий) арқылы өзара байланысып, қомақты мүше - Бұлшықетті құрайды. Миофибриллалар кезектесе орналасқан күңгірт түсті (анизотропты) және ашық түсті (изотропты) дискілерден тұрады. Осы кезектесе орналасқан дискілерге байланысты миофибриллалар көлденең жолақты болып көрінеді. Жолақты Бұлшықет ұлпасы мезодерманың миотомынан, ал организмнің бас аумағында кездесетін кейбір вицеральды бұлшықет мезенхимадан дамиды.