Закария Әшенұлы

Закария Әшенұлы (1910, Қытай, Шыңжаң өлкесі, Тарбағатай аймағы, Барлық тауы – 1950, Үрімжі қаласы) – Қытай қазақтары арасынан шыққан әскери қайраткер, Гоминьдан армиясының генерал-майоры. 1934 – 28 жылдары Үрімжі қаласындағы офицерлер мектебінде оқыған. Қытай армиясының қатарында қызмет еткен. Оспан батыр және Қалибек Райымбекұлының қытай әкімшілігімен жүргізген Шорқұдық келіссөзі (1947) нәтижесінде Сауан ауданында коммунистерге қарсы соғысатын 8-қазақ полкі құрылған кезде Закария Оның қолбасшылығына тағайындалды (1948 жылы, қаңтар). Бұл полк офицерлері мен жауынгерлерінің барлығы Қытайдағы қазақтар арасынан жасақталған. Полктің бас штабы Еренқабырға тауының бөктеріндегі Тасырқай өзенінің бойында орналасты. 1948 жылы мамырда Шыңжаңда өткен әскери парадта Қытай Қарулы Күштерінің бас қолбасшысы генерал Сұң Шилян Закарияға генерал-майор шенін тапсырды. Шыңжаң гарнизонына коммунистерді жақтаушы генереал Тао Сиуо қолбасшылық еткен тұста 8-қазақ полкі таратылып жіберілді (1949, қаңтар). Полктің 2 эскадроны қолдарындағы қаруды қытай қолбасшыларына емес, Закарияға тапсырды. 1949 жылы Закария Шыңжаң өлкелік гарнизон бастығы болып тағайындалды. Шыңжаң үкіметі басына коммунистер келгенде Закарияға “қазақтарға қару-жарақ таратқан, Оспан батырға тілеулес болып, оған шет елге қашуға көмектескен” деген айып тағылып, абақтыға жабылады. 1950 жылы Закария Үрімжі қаласында өлім жазасына кесілді.[1]

Дереккөздер өңдеу

  1. "Қазақ Энциклопедиясы", 4 том 3 бөлім