Иманмәлік Нұғыманұлы Нұғыманов

Иманмәлік Нұғыманұлы Нұғыманов (15 қаңтар 1928 жылы туған ,Шығыс Қазақстан облысы, Тарбағатай ауданы )- педагогика ғылымдарының докторы, профессор, КСРО халық ағарту ісінің үздігі, Қазақстан оқу ағарту ісінің үздігі, Жоғары мектеп қызметінің үздігі, атақты ғалым, Қазақстандағы химияны оқыту әдістемесінің тұңғыш авторы, өнегелі ұстаз.

Иманмәлік Нұғыманов
Иманмәлік Нұғыманұлы Нұғыманов
Туған күні	15 қаңтар 1928 (1928-01-15)
Туған жері	Шығыс Қазақстан облысы, Тарбағатай ауданы
Қайтыс болған күні	19 желтоқсан 2000 (2000-12-19) (72 жас)
Қайтыс болған жері	Алматы қаласы
Азаматтығы	КСРО→ Қазақстан
Ұлты	қазақ
Мансабы	профессор, доктор, педагогика ғылымдарының докторы
Шығармалардың тілі	қазақша

Өмірбаяны

1928 жылы Шығыс Қазақстан. облысы, Тарбағатай ауданында дүниеге келген. Әке-шешеден ерте айырылып,  балалар үйінде тәрбиеленген. 1943 жылы 8-сыныпты үздік бітіріп,  15 жасында бастауыш, орталау мектептерде ауыл мұғалімі (1943-1948) болған.

1948ж. КазПИ-дің жаратылыстану факультетіне оқуға түсіп, Сталиндік стипендияны иеленген. 1952 ж институтты үздік дипломмен бітірген. 1957 ж. Қазақстанда химияны оқыту әдістемесі мамандығынан тұңғыш рет ашылған аспирантураға түсіп, «Қазақ орта мектептерінде химияны оқытудың терминологиялық проблемалары» тақырыбы бойынша диссертация қорғап (1966), педагогика ғылымының кандидаты дәрежесін алды, доцент болды. Ұзақ жылдар химия ғылымының тілін семиотикалық және педагогикалық жағынан зерттеп, 1993 ж. «Оқыту процесіндегі химия тілінің дидактикалық функциялары» тақырыбында диссертация қорғап, екі мамандық бойынша педагогика ғылымының докторы дәрежесін алған, профессор қызметін атқарды.

Ол химия таңбаларын қазақша сөлетіп ғылыми тілге айналдырған, есептердің инновациялық әдіс-тәсілдерін дамытушы әрі бейорганикалық химия бойынша оқыту-әдістемесінің теориялық және ғылыми-әдістемелік негізін қалаушы әдіскер ретінде ТМД елдерін мойындатқан педагог болды.  

И.Нұғыманов-әдіскер педагог ретінде химияны оқыту әдістемесі саласы ғана емес, жалпы жаратылыстану пәндері бойынша оқытудың теориялық негіздерін, педагогикалық шарттарын ғылыми-педагогикалық тұрғыдан зерделеген білікті ғалым. Ол әдіскер мамандарды топтастыра білді. Республика деңгейінде ғылыми-практикалық конференциялар ұйымдастыра отырып, химия пәндерін оқытудың негізін қалап, оның мектебін қалыптастырды. Әсіресе жаңа буын оқулықтарын жазуда химия пәні бойынша білім стандартын жазуға қатысты.

Өз зерттеулерін қолданып студенттер мен мұғалімдерге арнап жазған 20-дан аса монографиялар мен оқу құралдарын, оқулықтарын жазды. Орыс тіліндегі оқу құралдары мен оқулықтарды қазақ тіліне аударған. Барлық ғылыми-педагогикалық 300-ден астам еңбектер жазған.

Ғалым ғылым жолындағы ізденістерін, университеттегі тәжірибелерін баспасөз беттерінде, әсіресе «Қазақстан мектебі» журналында, соңғы жылдары «Биология, география және химия» журналының әрбір нөмірінде жариялап, мектеп мұғалімдеріне орасан зор көмек көрсетіп отырды.

И.Н.Нұғыманов химиядан барлық деңгейдегі әдістемелік кеңестің тұрақты жетекшісі, энциклопедия мен ғылыми-әдістемелік басылымдар редакциясының мүшесі және авторы, диссертациялық кеңестер мен ЖАК-тың эксперт комиссиясының мүшесі болды. Оннан аса ғылым кандидаттарына жетекшілік жасап қорғатты.

1997-2000 ж. ҚазҰПУ университетіндегі жұмысымен қатар Ы.Алтынсарин атындағы Білім Академиясында ғылыми лабораторияның меңгерушісі болып, химия пәнінің негізгі орта мектептке арналған стандартын (2000) жасауды басқарды және жаңа буын оқулықтарын жазды.

Абай атындағы ҚазҰПУ-де «Профессор И.Нұғыманов атындағы химияны оқытудың теориясы мен әдістемесі аудиториясы» бар және 2013 жылы «Ұлағат» баспасы баспаханасында «Рухани өмір мәңгілік» атты ғалым ұстаз туралы кітап басылып шықты.

И.Н.Нұғыманов мінсіз адал еңбектері үшін бес рет «Еңбектегі ерлігі үшін» медалімен және «ардагер» медалімен марапатталып, 2000 ж. Соғыс ардагеріне теңескен. «Қазақстанның оқу-ағарту ісінің» және «КСРО оқу-ағарту ісінің» үздігі, «КСРО жоғары оқу орны қызметінің озығы» белгілерімен, ондаған Құрмет грамоталарымен марапатталған. 

И.Н.Нұғыманов 2000 жылдың 19 желтоқсанында Алматы қаласында дүниеден өтті.

Қоғамдық қызметі

• 1952 ж. Шығыс Қазақстан облысы, Ұлан ауданы мектептерінде (завуч) оқу ісінің меңгерушісі, директор қызметтерін атқарған
• 1955 ж. КазПИ-дің жаратылыстану факультетіне оқытушы болып орналасты.
• 1975-1986 ж. бейорганикалық химия және химияны оқыту әдістемесі кафедрасының меңгерушісі болды.
• 1997-2000 ж. ҚазҰПУ университетіндегі жұмысымен қатар Ы.Алтынсарин атындағы Білім Академиясында ғылыми лабораторияның меңгерушісі болды.

Марапаттары

||| | || || || |

• "Еңбек ерлігі үшін" Владимир Ильич Лениннің туғанына 100 жыл мерекелік медалі
• 1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 30 жыл медалі
• 1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 40 жыл медалі
• 1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл медалі
• Еңбек ардагері медалі (КСРО)