Иондағыш сәулеленулер

Иондағыш сәулеленулер — атом ядроларының түрленулерінде және ядролық реакциялар өткізілгенде бөлініп шығатын бөлшектердің және гамма -кванттар энергияларының мәні жоғары,мегаэлектронвольттың әрі-берісінде. Осындай энергиясы бар зарядталған бөлшектер және электромагниттік сәулелену уванттарының жолдарында кездескен зат атомдарын иондау және қоздыру қабілеттері бар. Сондықтан радиоактивті сәулеленулердің барлық түрін және ядролық реакциялар шығаратын сәулеленулерді иондағыш сәулеленулер деп атайды. Энергиясы бірдей әр түрлі иондағыш сәулеленулердің затпен әсерлескенде әрбір түрі айрықша әсерлеседі.

Альфа-бөлшектер және басқа атом ядролары затта қозғалғанда,жолдарында кездескен әрбір атомды иондайды немесе қоздырады. Сондықтан олар өздерінің энергия сын қысқа жолда таратып үлгереді. Қалыпты атмосфералық қысымдағы ауада альфа-бөлшектің еркін жүру жолы бірнеше бөлігі.

Бета-бөлшектердің зат атомдарымен әсерлесуі көп төмен. Сондықтан олардың ауадағы еркін жүру жолы бірнеше метр,ал сұйық және қатты денеде бірнеше миллиметр. Гамма-кванттардың өтімділік қабілеті ең жоғары.Гамма сәулеленуден қорғану үшін қалыңдығы оңдаған сантиметр тіпті бірнеше метрге жететін тосқауыл қою керек. Электр заряды жоқ нейтронның өзі тікелей атомдарды иондамайды және қоздырмайды. Бірақ нейтронның атом ядроларымен әсерлесуі нәтижесінде жедел қозғалатын зарядталған бөлшектер және гама-кванттар пайда болады,ал олар-иондағыш бөлшектер.