Ислам дін сөздігі

А

• Адаб (أدب, көпше түрі: آداب):

1. этикет, әдеп. Рухты білім алу мен тәрбиелеу арқылы жаттықтыру; бір жұмысты атқаруға қажетті қасиеттердің жиынтығы. Мысалға: қазының әдебі, жазушының әдебі.
2. әдебиет. Бұрынғылардың арасында әдебиет ғылымдарына сарф, иштиқақ, наху, мағани, баян, хат және т.б. ғылымдар кірген.

• Азāн (أذان) — тілдік мағынасы: хабарлау. Исламда: намаздың уақыты кіргені жөнінде белгілі сөздер арқылы азаншының хабарлауы.
• Ахад (أحد) — сөздік мағынасы: біреу, жалғыз. Құранда айтылған: «Айт: Ол — Аллаһ, Жалғыз (Ахад)» (әл-Ихлас сүресі)
• ‘Āлим (عالِم) — "білгір", "дана", "ғалым"; Ислам дінін, шариғатты, Құран мен Сүннетті терең меңгерген маман, ұстаз, оқытушы.
• Āхира (الآخرة) : ақырет, мәңгі өмір
• Аẋлақ (أخلاق), жекеше: хулуқ (араб.: خلق‎) — мінез-құлық, мораль, әдеп.
• ‘Ақл (عقل): ақыл, интеллект, түсінік
• Амāна (أمانة): көпше түрі: Аманаһ. Сенім, тек адам баласы және жіндер аманатты алып жүре алады.
• Аркāн, жекеше: рукн (ركن/أركان) — Исламның негіздері.
• ‘Аләйһи-с-салə̃м — «оған сәлем болсын» мағынасын беретін, пайғамбарларға айтылатын дұға.
• Асл (أصل), көпше: усуль (араб.: أصول‎) — «басқа заттар негізделетін нәрсе». Мысалға шариғаттың негізі — Құран мен Сүннет.
• Āйа (آية, көпше түрі: آيات) — белгі, мұғжиза. Соңында уақф (тоқтау) белгісі салынған Құранның сөйлемі немесе сөйлемдері.
• ‘Абд (عبد) — құл мағынасын беретін араб сөзі. Адамға есім қойғанда «абд» сөзінен кейін тек қана Аллаһтың есімі болуы керек, себебі құлшылық тек қана Аллаһқа. Исламға дейін арабтар «абд» сөзіне пұттардың аттарын қосып есім беретін болған. Мысалға: Абд Манаф, Абд Шамс.
• ‘Адл (عدل) — әділет, әділдік.
• Ахкāм (أحكام) — шариғат үкімдері. Мысалға: уәжіп, мұстахаб, харам, халал.
• Әһл әл-Байт (أهل البيت ) — Мұхаммед пайғамбардың ﷺ отбасы.

Ә

Әлхәмдулиллаһ (الحمد لله)

сөзбе-сөз барлық мақтаулар Аллаһға тән!; Ағылшын тіліндегі Аллеллуяға тең;

Б

'Бисмиллах Аллахтын атымен деген магынада

Д

Дуния (دنيا)

Осы жалғандағы уақытша өмір, дүние.

Дағуаһ (الدعوة)

cөзбе-сөз: шақыру, Ислам дінінде Аллаһға шақыру.

Ғ

‘Ибадаһ (عبادة)

көну, құлшылық ету.

Ғұлама' (علماء)

(жекеше түрі: ғалим - қазақша аудармасы: ғалым.) білімді, оқымысты ғалымдар, асқан ақыл-ой иелері.

‘Умра (عمرة)

кіші қажылық, зиярат ету деген мағынаны білдіреді, қажылықтан айырмашылығы жыл бойы орындала береді.

Г

Ғұсл (غسل)

дене дәретін алуды, яғни шомылуды ғұсыл деп айтады. Тағы қара: ғұсыл парыздары(қолжетпейтін сілтеме).

Х

Хаддж (الحجّ) хаддж

Меккеге қажылыққа бару.

Хадис (حديث) хадис

көпше түрі: ахадис, сөзбе-сөз "cөйлеу", "жаңалық", "хабар", "әңгіме"; – мұсылман қауымы өмірінің әр алуан діни-құқықтық мәселелерін қамтитын, пайғамбарымыз Мұхаммедтің (с.ғ.с.) сөзі мен істерін дәріптейтін аңыз-әңгімелер. Хадис Құраннан кейін екінші құқықтық құжат.

Хара́м (حرام)

тиым салынған, күнәлі әрекет

Хафиз (حافظ)

Құранды жадында сақтаған мұсылман

Һ

Һидаят (هداية)

Аллаһ тағаланың тағаланың тұра жолға салуы.

И

‘Ибāдаһ (عبادة)

көну, құлшылық ету: Аллаһ тағалағы қызмет жасау, оның ішінде білім іздеу, тақуалық өмір сүру, жағдайы нашарларға көмектесу, зекет, садақат, бойұсыну, ғибадатқа жатады.

Ижма (إجماع)

умма (немесе ислам ғалымдары) арасындағы бір мәселедегі батуаластық немесе келісім. - ислам шариғатының төрт негіздерінің бірі

К

Китаб (كتاب)

кітап; көбінесе Қасиетті Құран Кәрімге ал-Китаб осы (Құран Кәрім) кітап деп шолады.

С

Салāм (سلام) сәлем

татулық, бейбітшілік; Мысалы: Ас-саламу алейкум! - Мен саған татулық тілеймін!

У

Уммат (الاُمّة) немесе умма

(сөзбе-сөз: 'ұлт') бүкіләлемдік мұсылмандық қауым

Уду` (الوضوء)

дәрет алу, намаздың алдында тазалану (тағы қара ғұсыл)

З

Забур (زبور)

аудармасы "мақтаулар", Аллаһ тағала тарапынан Дәуіт пайғамбарға түсірілген кітап

Зәкә (زكاة) Зекет, тазарту

әл-Фитр:

Нұсқамалар

• Араб тілі сөздерінің мағынасы толығымен жеткіліктізуі үшін үш әріптен құралған "түбір сөздер" қолданылады. Мысалы, "к-т-б" ("ك- ت - ب") түбір сөзі "жазу" мағынасын білдіреді.

Тағы қараңыз

• Аллаһ тағаланың есімдері
• Араб дін терминдері

Арғы оқылымдар

• Suzanne Haneef, What Everyone Should Know about Islam and Muslims, (Kazi Publications, Chicago), popular introduction
• Muzaffar Haleem, The Sun is Rising In the West, (Amana Publications, Beltsville, MD 1999).
• Ziauddin Sardar, Muhammad for Beginners, Icon Books, 1994, some sloppiness, from very modern Sufi point of view.
• Hans Wehr, A Dictionary of Modern Written Arabic (Spoken Language Services, Ithaca, NY, 1976). ed. J. Milton Cowan. ISBN 0-87950-001-8.
• Islam in the World by Malise Ruthven (Gantra Publications, 2006) ISBN 1-86207-906-4

Сыртқы сілттемелер

• [1] free expressions with audio
• Voiced Dictionary of Islamic and Arabic Key Words Мұрағатталған 29 мамырдың 2016 жылы.
• Glossary of Islamic terms