Кешегі Оспан...

«Кешегі оспан...» - Абайдың 1892 ж. жазған өлеңі. Көлемі әрқайсысы 6 тармақтан тұратын 6 шумақ. Інісі Оспан қайтыс болғанда шығарған топтамасына кіреді. Абайдың барлық жоқтау өлеңдері сияқты бұл шығармасы да қазақтың байырғы жыр-жоқтауларына мазмұны жағынан да, түрі жағынан да ұқсамайды. Абай жырында адамгершілік, адалдық, жомарттық сияқты ізгі қасиеттер алдыңғы орынға шығарылған. Және сол Оспанның жақсы қасиеттерін айта отырып, жалпы әлеуметтік, қоғамдық мәселелерге ауысады.

«Енді осындай жақсыны қайдан табасың, бақташың, шопаның кетіп, ұры-қары қалды, ендігінің сырты абыз, желқабыз, алты ауыз» деген өкінішін, өз айналасындағы екі жүзді, қырық пышақ ортаға деген өкпесін білдіреді. Ақын шығармаларына арқау болған қоғамдық сыны бұл жерде де белгі берген. Өлеңнің жазылу түрі де өзгеше, қазақ поэзиясында бұрын көздесе қоймайтын алты аяқ үлгісімен жазылған. Алғашқы екі тармақ, 3-6 тармақтар, 4-5 тармақтар жеке-жеке ұйқастырылған (а, -а, -ә, -б, -б, -ә). Өлең алғаш рет ақын шығармаларының 1933 жылғы толық жинағына енгізілді. Аздаған текстологиялық өзгөрістерге ұшыраған. 1939, 1945, 1954 жылғы басылымдарында, Мүрсейіт қолжазбаларындағы «Келді қаптап» деген 2-шумақтың 4-жолы 1957, 1977 жылғы жинақта «Кетті қаптап» болып өзгертілген. «Кетті» деген сөз осы шумақтың 6- жолында қайталанып келеді. 4-шумақтың З-жолы барлық басылымдарда Мүрсейіттің 1907, 1910 жылғы қолжазбаларына сәйкес «Жеке тартқан кетті гүл» деп алынған. Бұл жол Мүрсейіттің 1905 жылғы қолжазбасында «Жеке тартқан өтті гүл» болып жазылған. Өлең қарақалпақ, орыс тілдеріне аударылған.