Кешегі Оспан ағасы

Кешегі оспан ағасы - Абайдың 1895 ж. жазған өлеңі. Көлемі 18 тармақтан тұратын бір шумақ. Інісі Оспан қайтыс болғанда шығарған топтамасына кіреді.

Сүйікті баласы Әбдірахман өліп, аза шөккен ақын осыдан 2-3 жыл бұрын қайтқан інісін еске алып, «адамзаттың» жомарты, досына жаз, жауына аяз болып, әрқашан әділдік таразысын тең ұстаған кешегі Оспанды да алған жоқ па еді бұл өлім» деп, өзіне-өзі сабыр айтады.

Өлең композициялық құрылысы, жазылу түрі, айтпақ тұжырымы жағынан ақынның Әбдірахман қазасына арнаған топтамасына енетін: «Арғы атасы қажы еді...», «Кешегі өткен ер Әбіш», «Бермегенкүлға кайтесің ірген..» «Жылағанды тоқтатып...» жұбату жырларын еске тұсіреді. Бұлардың барлығында да әрісі Мүхамбет Расулдан бастап, бөрісі Оспанға дейінгі дүниеден өткен белгілі адамдардың асыл қасиеттерін атай отырып: «Оны да алды бұл елім, сабырлық қылсаң керек-ті» деген жазмышқа еріксіз кенген дәрменсіз пенденің жұбанышын білдірген. Өлең 7-8 буынды, -а, -ә, -б, -ә түріндегі шұбыртпалы ұйқаспен жазылған. Алғаш рет Абай шығармаларының 1933 жылғы толық жинағына енгізілді. Аздаған текстологиялық өзгерістерге ұшыраған. Өлеңнің 8-жолы 1933 жылғы басылымда «Алысқанын демепті», 1939 жылғы жинақта «Алысқанды демепті» болса, қалған басылымдарда бұл жол Мүрсейіт қолжазбалары бойынша «Алысқанды демепті» түрінде алынған.