Киста

Киста (грек. kystіs – көпіршік), жылауық – әртүрлі патологиялық процестің нәтижесінде тіндер мен органдарда пайда болатын іші сұйыққа толы қуыс; қатерсіз ісіктің бір түрі. Киста, көбінесе, әйелдердің аналық безінде және бүйрек, бауыр, қалқанша және ұйқы бездерінде (паренхиматозды организмдер) орналасады. Кистаның көлемі әртүрлі, оның мөлшері пайда болу себептеріне, организмнің қай жерінде орналасуына, мерзіміне және кистаның айналасындағы қан тамырына байланысты болады. Организмде даму механизміне байланысты кистаны бірнеше түрге бөледі: ретенциялық киста – ішкі секреция бездері жолында түрлі сұйықтардың жиналуы (мысалы, май безінен май, сүт безінен сүт бөліну, т.б.); рамолициондық киста – тығыз тіндердің белгілі бір бөлігінде жұмсарып іруі (мыс., инфарктен кейін немесе миға қан құйылғанда мида пайда болатын киста); дизонтогенетикалық киста ұрықтың дамуы кезінде пайда болады (мыс., бронхиогендік киста); ісікті киста – әртүрлі себептердің салдарынан тамырда, безде ісіктің пайда болуы (мыс., кистаденома, лимфангиома); жарақат кистасы – түрлі сыртқы әсерден эпителий тіндерінің бұзылуы (мыс., саусақ, алақан эпителий тіндерінің кистасы); паразиттік киста – таспа құрттардың (эхинококк, цистицерк) көпіршіктене даму сатысында (финна) сұйықтың жиналуы. Киста өте баяу өсетін ісік, сондықтан адам ісік әбден ұлғаймайынша ауырсынбайды. Медицинада ультрадыбыстық зерттеуді кеңінен қолданудың нәтижесінде киста әртүрлі медициналық тексеріс кезінде кездейсоқ анықталады. Кистаны, негізінен, хирургиялық операция жасау арқылы емдейді. Кейбір беткейлі орналасқан кисталарды инемен тесу (пункция) арқылы сұйық сорып алынады.

Дереккөздер

Қазақ Энциклопедиясы, 11 - том