Коммунистік партияның манифесі
Коммунистік партияның манифесі (Manifest der Kommunistischen Partei {{{4}}}) — алғаш рет 1848 жылғы ақпанның 21-інде жарияланған, дүниежүзілік тарихтағы ең ықпалды саяси жарияланымдардың бірі. Коммунистік лиганың тапсыруымен коммунистік ойшылдар Карл Маркс пен Фридрих Энгельстер тарапынан жазылған бұл шығарма Лиганың мақсаты мен бағдарламасына айналды. «Манифест» буржуазиялық әлеуметтік жүйені құлатып, жеке меншікті құртып, біртіндеп тапсыз және мемлекетсіз қоғамды орнататын, жұмысшы табы жүзеге асыруға тиіс төңкеріс жасауды ұсынды.
Ауторлары өңдеу
Кітаптың ауторлары ретінде Карл Маркс пен Фридрих Энгельстің екеуінің де есімдері келтірілсе де, Енгелстің өзі «Манифестің» 1883 жылғы неміс басылымының кіріспесінде оны «негізінен Маркстің еңбегі» екенін және «басты ойлары Маркстан бастау алады» деп атап өтеді.[1]
«Манифестің» өзінде болса оның мәтінін түрлі елдерден Лондонда жиналған коммунистер құрастырған делінген.[2]
Мәтіндік тарихы өңдеу
«Коммунистік партияны манифесінің» 1848 жылғы алғашқы басылымы Лондонда неміс тілінде шыққан. Ағылшын тіліне 1850 жылы Һелен Мак-Фарлейн аударған. 1872-1890 жылдар аралығында Манифест бірнеше басылым болып шықты. 1872 жылғы неміс, 1882 жылғы орыс, 1883 жылғы неміс, 1888 жылғы ағылшын басылымдарына Марксм пен Енгелс жаңадан тың кіріспелер жазған. 1888 жылғы ағылшын аудармасын Сәмүел Мур Енгелстің көмегімен дайындаған, сол кезден бері «Манифестің» ағылшын тілінде ең көп қолданылатын басылымы осы.
Мазмұны өңдеу
«Манифест» кіріспеден, үш бөліктен және қорытындыдан тұрады.
Кіріспе өңдеу
Кіріспе коммунизмді елеспен теңейтін салыстырумен басталады. Бүкіл Еуропа бойынша ол елесті жек көреді, бірақ ешкім түсінбейді, сондықтан коммунистер осы «Манифест» арқылы өз көзқарастарын білдіруге тиіс делінеді.
- Еуропаны бір елес кезіп жүр — коммунизм елесі. Ескі Еуропаның барлық күштері: Папа мен Патша, Меттерних пен Гизо, француз радикалдары мен неміс құпия полициясы осы елесті қуып шығу үшін киелі одақ құрды.
I. Буржуазия және пролетариат өңдеу
«Буржуазия және пролетариат» деп аталатын бірінші бөлімде Маркс ашқан тарихи материализмнің басты ойлары келтіріледі:
- Осыған дейін болған қоғамдардың тарихы тап күресінің тарихы болып табылады.
- Азат және құл, ақсүйек пен қара халық, қожайын мен қызметші, шебер мен шәкірт, бір сөзбен айтқанда, қанаушы мен қаналушының барлығы бір-біріне қарсылас болған, олардың арасында біресе ашық жүретін, біресе астыртын түрде өтетін, әрқашан қоғамды түбегейлі өзгеріске ұшырататын немесе жауласушы таптардың толық құруымен аяқталатын күрес ешқашан толастаған емес.
Одан әрі бірінші бөлімде капитализм тұсындағы тап күресі өндіріс құралдарына иелік ететін жоғарғы тап немесе буржуазияның және күнкөріс үшін еңбек ететін, яғни жұмысшы тап немесе пролетариаттың арасында өтетінін алға тартады. Маркс пен Енгелстің айтуынша, буржуазия феодализмді күйретуде маңызды роль атқарған болса да, капитализм тұсында өндіріс күштері мен өндірістік қарым-қатынастардың арасында қарама-қайшылық туғызу арқылы капитализмнің болашақта күйреуіне алғышарттар жасайды:
IV. Коммунистердің басқа оппозициялық партияларға қатысты көзқарасы өңдеу
«Коммунистердің басқа оппозициялық партияларға қатысты көзқарасы» деп аталатын соңғы бөлімде коммунистердің 19-шы ғасырдың ортасындағы елдердегі орын алып отырған күрестегі көзқарастарын қысқаша сипаттап өтеді. Бөлімнің соңында қимыл жасауға деген үндеу бар:
- Коммунистер өздерінің көзқарастары мен мақсаттарын жасырудан жиренеді. Олар өздерінің мақсаттарына тек қазіргі қалыптасқан әлеуметтік жағдайларды күшпен бұзу арқылы ғана қол жеткізуге болатынын ашықтан ашық жариялайды. Коммунистік революциядан үстем таптар тітіркеніп-дірілдесін. Пролетарлардың өз кісендерінен басқа жоғалтатын ештеңелері жоқ. Олар бүкіл дүниені қабылдап ала алады.
- Барлық елдердің пролетарлары, бірігіңдер!
Тағы қараңыз өңдеу
Түсініктемелер өңдеу
- ↑ Marx and Engels, The Communist Manifesto, introduction by Martin Malia (New York: Penguin group, 1998), pg. 35 ISBN 0-451-52710-0
- ↑ Marx and Engels, The Communist Manifesto, pg. 49 ISBN 0-451-52710-0
Сыртқы сілтемелер өңдеу
- Гипермәтіндік түсіндірмесі бар «Коммун.истік партияның манифесі»(қолжетпейтін сілтеме) – Толық мәтіні, ыңғайлы гипермәтіндік түсіндірмесі берілген. Тіпті өз ойларыңызды да жазып қоса аласыз.
- Коммунистік Партияның Манифесі