Кошенильдер

Кошенильдер– кокцидтар тобына жататын ұсақ жәндіктердің бірнеше түрінің жалпы атауы. Жиі кездесетін 3 түрі (поляк карминді сымыры, арарат сымыры және мексика сымыры) бар. Соның ішінде 1 түрі – поляк карминді сымыры (Porphyrophora polonica) Қазақстанда Алтайдың орманды-далалы алқаптарында таралған. Аналығының түсі күрең қызыл түсті, пішіні сопақша немесе алмұрт тәрізді. Денесі бас, құрсақ болып анық ажыратылмаған. Ауыз аппараты жойылған. Көзі 2 пигментті дақ сияқты. Алдыңғы аяқтары ірі, жер қазатын аяқтарында мықты тырнақтары бар, ортаңғы және артқы аяқтары алдыңғы аяқтарынан қысқа. Аталығы да күрең қызыл түсті, ұзын мұртшалары бар. Олардың 1 жұп қанаттары жақсы дамыған, 2 жұп қанаты жойылған. Денесінің артқы жағында бір уыс ақ түсті балауызды жіп болады. Тіршілігі жер астында өтеді, өте аз қозғалады. Өсімдіктердің тамырымен қоректенеді. Мамыр айынан шілденің ортасына дейін дернәсілдері өсімдік тамырының шырынын сорып, сыртын қатты қабық жабады да, тегіс шар тәрізді цистаға айналады. 1 айдан кейін цистадан ересек жәндіктер шығады. Жұмыртқаларын (саны 300-дей) шілденің ортасы тамыздың аяғында салады. Дернәсілдері 1 жылға дейін жұмыртқа қапшығында жатады. Кошенильден қызыл түске бояйтын кармин алынады. 20 ғасырда жасанды талшық бояйтын өндірістің дамуына байланысты Кошенильдің саны тым азайып кетті. Карминді поляк сымыры, одан басқа тағы 3 түрі (Яковсонның филлоргериусы, Карминді Виктория сымыры, Кармин бояуын өндіруші ақмия сымыры) сандарының азаюына байланысты қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген.

Аналық(сол) және Аталық(оң) кошенильдер

Сыртқы сілтемелер

• Қызыл кітап