Кісен (сөз)

Әдетте, бұл сөзді естігенде малдың аяғына немесе жазалы, қылмысты адамның қол-аяғына салынатын темір бұғау еске түседі. «...қол-аяғы темір кісенде болған Уәли Қангелдин маған хат жазды» (Сәкен Сейфуллин, Шығ.). Ертедегі түркі жазба ескерткіштеріне зер салсақ, сөздің алғашқы түбірі «кіше» етістігі болған да, мағынасы — шырмау, байлау (ДТС, 310). Қазіргі түркі тілдерінде — ұйғырларда осы тұлғалас (кіжә) әрі мағыналас сөзді кездестіреміз (Рад., Опыт..., II, 2, 1394). Бергі кездерде осы түбірге -н жұрнағы қосыла отырып, қазақ тілінде «кісен» сөзі осы күнгі мағынаны беретін болып қалыптасқан.