Күлік қажы тамы

Күлік қажы тамы - 19 ғасырдың аяғы - 20 ғасырдың басындағы архитектуралық ескерткіш. Қостанай облысы Амангелді ауданы Күмкешу ауылында орналасқан. Күлік қажы тамы - саманнан қаланған, кірпіштің көлемі 43x19x13 см, қос бөлмелі және қос күмбезді құрылыс. Оның сыртқы аумағы 8,8Х6,9 м, жалпы биіқтігі - 6 м. Ғимаратқа қірер есік оңтүстік-шығысқа бағытталған (азимуты - 1502). Есік аузында дәлізі бар: төбе жабыны доғалы, ұзынынан иіліп қаланған, аласа және шағын, аумағы 1,3x0,9 м, қаусап құлаған. Күлік қажы тамының кіре беріс бөлмесі төртбүрышты, ұзынша келген, ішкі аумағы 3,9x1,74 м, еңсесі биік, құрылыс төртбұрышталып басталып, күмбезге айналатын "шатыр" тәрізді әдіспен өрілген. Бөлмейін батыс төргі бұрышында келесі бөлмеге өтетін, маңдайшасы доға тәрізді иілғен есік ойығы бар. Екінші бөлме - қабірхана, шаршы пішіндес, аумағы 3,8x3,9 м. Бөлменің төрт бүрышында үш ширеқті және әр қабырғасының қақ ортасынан жартылай келген дінгектер тұрғызылған. Олар күмбез кенеріне тіреу міндетін атқарады. Бөлменің солтүстік және оңтүстік қабырғаларында 2,33 м биіктікте, екі-екіден терезе ойығы бар. Тәрт бүрышының, діңгектер ұштарынан бастап жоғары күмбез табанына дейін "сталактит" тәрізді әдіспен жұқа кірпіш пайдаланылып қаланған. Күмбездері ерекше қалыпқа құйған, ауданы 21x20x14x7 см дөңес төртбұрыш (трапециялы) саман қірпішпен өрілген. Ғимараттың күншығыс жағында аумағы 4,78x0,55 м ұзын көлбегей жазықтық арқылы, төбеге көтерілетін өтпелі дәліз бар. Сыртқы солтүстік бетінің батыс жағында, іргелен сәл жоғары (30 см) арнаулы қуысқа, бетінде төте жазуы бар, тақтатас (көктас) орнатылған. Ерекше пішінді, Күлік қажы тамы Қазақстандағы сирек кездесетін құрылыс өнерінің үлгісіне жатады.[1]

Дереккөздер өңдеу

  1. Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8