Көздәрі

Көздәрі (лат. Euphrasia) – сұңғыла тұқымдасына жататын бір немесе көп жылдық жартылай паразитті шөптесін өсімдіктер туысы.

Көздәрі
Euphrasia rostkoviana
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер Бөлімі: Гүлді өсімдіктер Табы: Қос жарнақтылар (unranked) Asterids Сабы: Lamiales Тұқымдасы: Orobanchaceae Тайпасы: Rhinantheae Тегі: Euphrasia Карл Линней
түрлері
450 түрі белгілі

Жер шарында кең тараған, негізінен, Солтүстік жарты шарда кездесетін 200-дей түрі белгілі. Қазақстанда далалық аймақтарда, құрғақ шалғындар мен субальпілік шалғынды жерлерде, сиретілген ормандар, бұталар арасында, тыңайтылған жерлерде өсетін 11 (оның төртеуі – эндем) түрі бар. Биіктігі 6 – 45 см, сабағы қарапайым, сирек бұтақты. Жапырақтарының барлығы жасыл түсті, бұл фотосинтез процесі жүруіне қолайлы. Тостағанша жапырақшалары түтікше немесе енсіз қоңырау тәрізді, төрт-төрттен бірігіп кеткен жұптасқан тілшелері болады. Күлтелері енсіз, бірақ біртіндеп кеңейген түтікке айналады. Гүлдері ақшыл, солғын күлгін, көгілдір, сарғыш түсті, олар көп гүлді жоғарғы масақ немесе шашақ гүлшоғырына топталған. Сирек гүлдері дара да жетіледі. Тек тұқымынан көбейеді, бұларда маусымдық диморфизм байқалады. Мамыр – шілде айларында гүлдеп, жемістенеді. Жемісі – ұзынша келген, екі жағынан қысыңқы қауашақ. Көздәрілер басқа өсімдікке бекініп, өздерінің тамыр сорғыштары (гаустория) арқылы олардан су және минералды заттарды сорады. Халық медицинасында бұл өсімдіктердің құрамынан алынатын дәрілік заттармен көз ауруларын емдейді. Өсімдіктің аты осыған байланысты қойылған.