Көкморас

Көкморас, хрозофора (көкмарас Chrozophora) – сүттіген тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдік, кейде шала бұта. Қазақстанның құмды, шөлейтті жерлерінде: Үстірттің солтүстігінде, Бозащы түбегінде, Мойынқұмда, Қызылқұмда және Түркістанда өсетін 4 түрі бар. Соның ішінде жиі кездесетіні – құм Көкморасы (Ch. sabulosa). Оның биіктігі 5 – 25 см. Бұтақты сабағы тарамданып өседі. Жапырақ тақталары жұмыртқа тәрізді (ұзындығы 2 – 6 см, ені 1,5 – 4 см-дей), жиегі тегіс немесе ірі тісті иректелген. Бір үйлі, дара жынысты гүлдері шашақ гүлшоғырына топталған. Аталығы 5, төмен қарай иілген гүлтұғырында 2 – 6 аналық гүлдері орналасады. Маусымнан қыркүйекке дейін гүлдеп, қыркүйектің аяғында жемістенеді. Жемісі – етжең, үш ұялы қорапша. Тұқымы ұзынша келген, сырты тегіс. Өсімдіктің құрамында бояғыш заттар болады, одан көк түсті бояу – индиго алынады. Көкморасты қой мен ешкі сүйсініп жейді.

Дереккөздер

, т. 6, А.-А., 1963.

Қазақ Энциклопедиясы, 11 - том