Көлік шығыны көлік құралдарының көмегімен жүктерді, жолаушыларды тасымалдауға жұмсалатын материалдық өндіріс саласының шығыны. Көліктің түрлеріне (жердегі: т.ж., автомобиль, құбыр-желісі; судағы: теңіз, өзен; ауадағы: авиация көліктері), қолданылатын мақсаттарына (айналым саласына және халыққа қызмет көрсететін жалпы қолданыстағы көлік; шикізатты, жартылай әзір өнімдер мен дайын бұйымдарды, т.б. заттарды өндіріс ішінде тасымалдайтын жалпылай емес қолданыстағы көлік; сондай-ақ жеке пайдаланудағы көлік), атқарылатын жұмыстың сипаттарына (жолаушы көлігі, жүк көлігі) қарай К. ш. түрлі мөлшерде болады.[1]

  • Бақыланған отын шығыны - берілген қалыпты жылдамдықпен өлшенген жерде, көлік жүріп еткендегі орташа жанармай шығыны.
  • Май шығыны - майдың литрдағы саны, келік құралын пайдаланганда жанармайдың эр бір 100 литріне сәйкес келетін май шығыны.
  • Жол үстіндегі отын шығыны - жанармайдың литрдағы саны, келіктік құралдын 100 км жол кашықтығындағы шығыны (кейбір мемлекеттерде мысалы АҚШ-да жанармай шығыны ғаллонға мильмен анықталады).
  • Меншікті отын шығыны - берілген бір режимде жұмыс атқарып тұрган козғауыштың шығындалған жанармай молшелерінің қозғауыштың осы режимдегі қуатына қатынасы.
  • Сағаттық отын шығыны - берілген бір режимде қозғауыштың бір сағатта шығындалған жанармай мөлшелері, кг.[2]

Дереккөздер

өңдеу
  1. Қазақ ұлттық энциклопедиясы
  2. Орысша-қазақша түсіндірме жалпы сөздік: Көлік / профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО» ҒӨФ. 2006.