Кен комбайны

Кен комбайны, тау-кен комбайны – кентасты немесе бос жынысты массивтен қопарып алып, оны көлік құралына тиейтін жұмыстарды бір мезгілде атқаратын кешенді машина. Пайдалы кен қазуға арналған кен комбайны қазбалау комбайны, ал дайындық қазбаларын жүргізетін кен комбайны теспе комбайн деп аталады. Көмір қабатында үңгубет жасайтын, тілме қазбалар қазатын кен комбайны тілме комбайн деп аталады. Кен комбайны көмір өндірісінде, сондай-ақ, калий және ас тұзы, марганец, сирек металдар кенін қазуға пайдаланылады.Кен комбайны тілме машиналарды жетілдіру негізінде жасалды. Алғашқы кен комбайндары бұрынғы КСРО-да 1932 ж., Ұлыбританияда 1935 ж., Германияда 1938 ж. жасалды. Кен комбайны тау жыныстарын бұзуға және тиеуге арналған жұмыстық органдардан, жылжыту механизмінен, жетекші қозғалтқыштардан, беріліс механизмінен, басқару, т.б. тетіктер мен шаң басқыш, шаң ұстағыш құрылғылардан тұрады. Пайдалану мақсатына сәйкес теспе кен комбайны көмір (не басқа пайдалы кен) комбайны және бос тау жынысына арналған комбайн болып, ал қазба қимасының пішініне сәйкес кен комбайны тік төртбұрышты, трапеция, дөңгелек, т.б.; қазба бағытына байланысты горизонталь не көлбей орналасқан қазбалар үшін пайдаланылатын кен комбайны болып ажыратылады. Қазақстанда көмір өндірісінде алғаш кең қолдау тапқан теспе комбайн – ПК-2 және көлденең қимасы 8 – 12 м2 қазбаларға арналған ПК-3 комбайны. Кен қазу жылдамдығы жоғары, планетарлық механизммен жабдықталған “Қарағанды 7/15” комбайны тұңғыш рет Қазақстанда жасалды. Көмір қатпарының құлау бұрышы жайпақ (0 – 25), көлбеу (25 – 45) және тік (45 – 90) болуына байланысты кен комбайны кең алымды және тар алымды болып екіге бөлінеді. Кен комбайны штректе орналасқан жалпы басқару пульті арқылы қашықтан басқарылады. Кен қазатын және туннельдер жүргізетін комбайндар да болады.