Көпаяқты маржан

Гидра тәрізді ішекқуысты теңіз жәндіктерінің бірі- көпаяқты маржан. Ол теңіз суынан әр түрлі көптеген минералды тұздарды жинап, қызыл түске боялған және әктен құралған бұтақты қаңқа түзеді. Жартасты нәрсеге бекінген ондай бұтақты қаңқаның биіктігі 40 сантиметрге дейін жетеді.Қып-қызыл бұтақтардан құстың қауырсыны тәрізді аппақ 8 қармалауыштарды- көпаяқтар болады. Қызыл маржан аналығының денесінде гидрадағы тәрізді бүршік пайда болады, ол аналық денесінен ажырамай, сақталып жаңа көпаяқты өскін түзеді, нәтижесінде әктенген қаңқада бірнеше көпаяқтылар пайда болады, бұлар шоғырлас тіршілік етіп, ішекқуыстары арқылы бірімен бірі жалғасып өседі. Мұндай көпаяқтылар шоғырлас көпаяқтылар деп аталады.Қызыл маржан-шоғырлас көпаяқты жәндік. Қызыл маржанды әйелдердің әшекей бұйымдарын, алқа, моншақ дайындауға пайдаланады.

Тропиктік теңіздерде шоғырлас көпаяқтылардың кейбір түрлері өте көп жиналып ,әктенген бұтақтары су бетіне көтерілген кезде әр түрлі аралдар түзеді. Мұндай су астында пайда болатын маржанды жартас риф деп аталады. Маржандардан үш түрлі риф түзіледі, олар: тосқауыл риф, жағалық риф және шеңберлі риф немесе атолл. Көпаяқты маржан шоғыры жағаға қатарласасозылған әктенген қаңқалар түзсе- тосқауыл риф деп аталады, ал жағаға ұласып жатса- жағалық риф пайда болады. Су астындағы маржан шоғырынан су бетіне шеңберленген бұтақтар өсіп шықса- шеңберлі риф немесе атолл деп аталады. Мұндай аралдардың барлығы кеме үшін өте қауіпті. Рифтер түзген маржан қаңқасынан әк өндіріледі. Риф дегеніміз- маржан қаңқасының су астында мол жинақталып, бұтақтарының су бетінен көрінуі.

Дереккөздер

• Қ.Қайым,Б.Муханов,Р.Сәтімбекұлы,М.Шаймарданқызы, "Жануартану"(1998), 38 б., ISBN 5-625-03599-7