Көп тілді сөздік
Көп тілді сөздік – үш немесе төрт тілді сөздіктер. Көп тілді сөздік бүтіндей бір халықтың өмір сүрген тілдік ортасы, әлеуметтік, экономикалық, мәдени өмірдегі халықаралық қатынастардың өрбуі секілді факторларға қатысты түзіліп, жарық көреді. 14 ғ. ескерткіші “Кодекс-Куманикус” көп тілді сөздіктің көне үлгілерінің бірі. Бұл кітапта үш бағана етіп латынша-парсыша-куманша (қыпшақша) сөздік берілген. Сол кездегі еуропалықтар үшін латын тілінің орны қандай болса, Азия халықтары үшін куман (қыпшақ) тілінің орны сондай болған.
1787 – 1989 жылдары П.С. Палластың редакциялауымен басылып шыққан, барлығы 272 тілді қамтитын “Сравнительные словари всех языков и наречий” атты сөздігі Ресейде 18 ғ-да бастама алған салыстырмалы-тарихи тіл білімі идеясының көрінісі болды. Көп тілді сөздік басқа сөздіктер секілді әліпби тәртібімен беріледі. Көп тілді сөздік, негізінен, халықтық құрамы біртекті емес, көп ұлтты елдерде жасалады. Қазақстан Республикасында Көп тілді сөздікте әуелі мемл. тіл қазақ тілі, сонан кейін орыс тілі алдымен келіп, әлемде кең тараған үшінші бір тілдегі аудармасы қоса беріледі. Мысалы, қазақша-орысша-ағылшынша сөздік, қазақша-орысша-немісше сөздік, қазақша-орысша-қытайша сөздік, қазақша-орысша-французша сөздік, қазақша-орысша-арабша сөздік, т.б. Көп тілді сөздіктің көлемі үлкен емес, оған тілдегі ең жиі қолданылатын сөздер мен сөз тіркестері ғана алынады. Сондықтан, көп жағдайда Көп тілді сөздік тілашар түрінде беріледі. Мысалы, қазақша-орысша-ағылшынша тілашар, қазақша-орысша-түрікше тілашар, т.б. Көп тілді сөздік тіл білімінің белгілі бір саласына ғана қатысты болуы мүмкін. Мысалы, түрік, Әзірбайжан, башқұрт, қазақ, қырғыз, өзбек, татар, ұйғыр және орыс тілдеріндегі салыстырмалы сөздік (“Салыстырмалы түркі тілдері сөздігі”, Анкара, 1992) бар. Бұдан басқа қазақша-орысша-ағылшынша терминологиялық сөздік, қазақша-орысша-ағылшынша экономикалық атаулар сөздігі, қазақша-орысша-ағылшынша фразеологиялық тіркестер сөздіктері бар. Көп тілді сөздікте сөз тіркестері көп алынбай, сөздің білдірер негізгі лексик. мағыналары ғана салыстырылып тәржімаланады. Сөздің қосымша мағыналары көп ескеріле бермейді. Көп тілді сөздік халықтардың мәдени, экономикалық қарым-қатынасын арттыруда маңызды рөл атқарып, әлеуметтік функцияның қажетін өтейді.[1]
Дереккөздер өңдеу
Қазақ тілінің сөздіктер кешені http://lugat.kz/ Мұрағатталған 13 шілденің 2015 жылы.
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |