Ланкастерлер

Ланкастерлер (ағыл. House of Lancaster) — королдік Плантагенеттер үйінің бүйір тармағы.

Ланкастерлер ағыл. House of Lancaster
Елі	Англия
Титулдары	Ланкастер герцогы, Англия королі
Негізін салушысы	Джон Гонт
Соңғы билеушісі	Генрих VI
Негізі салынған жыл	1362
Ыдырауы	1471 (ерлер жағынан)

Ланкастерлердің белгісі

Генри Артур Пейн.

Орта ғасырлық раушандардың барлық түрлерінің ішінде ең кең таралған және сүйкімді, жағымды иісі бар, сәнді және өте жарқын дамаск раушаны болды. Шамамен 1250 жылы ол Провансқа мұсылмандық Шығысқа қарсы крест жорықтарының қатысқандардың бірі - Әнші атанған, Шампани графы, Ұлы Тибо IV. Аңыз бойынша, Ланкастер графы осы раушанды француз бақшаларының бірінде көріп, ұнатып қалды, сосын оны еліне алып келді. Алқызыл дамаск раушаны елдің тағы үшін Йоркпен ұзақ жылдардағы күрес кезінде осы мықты үйдің белгісіне айналды деп ұрпақтарының есінде бекінді. Алайда, Ланкастер елтаңбасында алқызыл раушан болған жоқ, алғаш рет өзін Ланкастер мен Йорктің мұрагері деп санаған Генрих VII Тюдордың елтаңбасында ақ раушанмен біріктірілді (әйелі арқылы). Шекспир көрсеткен «Генрих VI» пьесасының бірінші бөлігінде раушандардың таңдауы бар эпизодын толығымен өзі ойлап шығарды.

Тарихы

Ланкастер үйінің негізін қалаушы - Ланкастер герцогы (1340-1399), Джон Гонт (немесе Иоанн Генттік, туған жеріне байланысты аталған), ағылшын королі Эдуард ІІI-нің үшінші аман қалған ұлы. Джон Гонттың ұлы Генрих Болингброк (1367-1413) 1399 жылы бөле ағасы Ричард II-ні тақтан тайдырып, Генрих IV атымен патша болып, Ланкастер герцогы титулын (ұлы мен немересі сияқты) сақтап қалды. Оның орнына ұлы Генрих V (1387-1422), Англия королі (1413-1422), сосын Генрих VI (1421-1471) жалғыз ұлы ие болды. Генрих VI 10 айында патша болды, ал оның ағайындылары, Бедфорд герцогы Джон және Глостер герцогы Хамфри. Сондай-ақ ол Францияның королі ретінде (жүзжылдық соғыс кезінде) сайланды. Генрих VI психикалық ауытқушылықпен зардап шекті. 1461 жылы ол Плантагенет әулетінің басқа бүйір тармағы Йорктердің өкілімен тақтан құлатылды. Бірақ 1470 жылы Алқызыл мен Ақ раушан соғысы кезінде ол бірнеше ай бойы қайта патша болды - 1471 жылдың сәуіріне дейін, содан кейін қайтадан тақтан түсірді және өлтірілді. Осы жағдайға дейін Уэльс ханзадасы, Эдуард Тьюксбери түбіндегі шайқаста қаза болды, сол себептен Генрих VI-нің өлімінен кейін Ланкастер тармағы ерлер жағынан тоқтады. Бұдан әрі қарай аз уақыт елді Плантагенеттің кіші тармағы - Йорктер басқарды.

1485 жылы билікке келген, жаңа Тюдор әулетінің негізін қалаушы, Джон Гонттың некесіз (кейіннен заңдастырылған) ұлының ұрпағы, Генрих VII, Ланкастер үйінің мұрагері болып саналды. Билікке келген соң, ол сол уақыттан бері британ тәжінен ажыратылмайтын Ланкастер герцогының титулын алды.

Тағы қараңыз

• Британ аралындағы герцог титулының тізімдері

Әдебиет

• K. B. McFarlane. Lancastrian Kings and Lollard Knights. Oxford University Press, 1972.