Британ монархтарының тізімі

Британ монархиясының, яғни, Ұлыбритания Патшалығы мен Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Біріккен Патшалығының 12 монархы болған. Жаңа Ұлыбритания Патшалығы Англия және 1603 жылдың 24 наурызынан жеке уния негізінде Стюарттар әулетінің басқаруында болған Шотландия Патшалықтарының бірігуінің нәтижесінде 1707 жылдың 1 мамырында құрылды. 1807 жылдың 1 қаңтарында Ұлыбритания Ирландия патшалығымен біргіп, Ұлыбритания және Ирландия Біріккен Патшалығын құрды. Кейін Ирландия өз тәуелсіздігін алғаннан соң мемлекеттің атауы Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Біріккен Патшалығы болып өзгертілді.

Британия мен Англия патшаларының тұқымдық ағашы IX—XXI ғасырлар

Төменде Англия, Шотландия, Ирландия, Ұлыбритания және Біріккен Корольдіктің монархтарының тізімі, яғни Британ аралдарында болған немесе бар мемлекеттер, атап айтқанда:

Ерте орта ғасырда Британ аралдарында басқа да бірқатар мемлекеттер болды, монархтардың тізімі келесі мақалаларда:

Англияны құрған мемлекеттер:

Шотландияны құрған мемлекеттер:

Уэльс патшалығы:

Ирландия патшалығы:

Басқа мемлекеттер:

Монархтар тізіміӨңдеу

Англия монархтары
Аты Портрет Шынайы есімі Билік еткен жылдары
Уэссекс әулеті
Альфред Ұлы   ағыл. Ælfred the Great 871—899
Эдуард Үлкен   ағылш. Eadweard the Elder 899—924
Этельвирд(*) ағылш. Æðelweard 924
Этельстан Даңқты   ағылш. Æðelstan the Glorious 924—939
Эдмунд I   ағылш. Eadmund I the Magnificent 939—946
Эдред   ағылш. Eadred 946—955
Эдвиг Әдемі   ағылш. Eadwig All-Fair 955—959
Эдгар Бейбітшілік сүйгіш   ағылш. Eadgar the Peaceable 959—975
Эдуард Азап шегуші   ағылш. Eadweard II the Martyr 975—978
Этельред Ақылсыз   ағылш. Æðelred II Unræd 978—1013
1014—1016
Эдмунд II Берік   ағылш. Eadmund II Ironside 1016
(*) Билік еткені күмәнді.
Даттық корольдер
Свен I   дат. Svend Tveskæg
ағылш. Sweyn I Forkbeard
1013—1014
Кнуд Ұлы   дат. Knud den Store
ағылш. Cnut the Great
1016—1035
Гарольд I   дат. Harald Harefod
ағылш. Harold Harefoot
1035—1040
Хардекнуд   дат. Hardeknud
ағылш. Harthacnut
1040—1042
Реставрация Уэссекс әулеті
Эдуард Дәріптеуші ағылш. Eadweard the Confessor 1042—1066
Гарольд II Годвинсон   ағылш. Harold Godwinson 1066
Эдгар Этелинг   ағылш. Eadgar Ætheling 1066
Норман әулеті
1066 жылы нормандардың жаулау жорықтарынан кейін Англияда корольдерді «нумерациялау» француз дәстүрі пайда болды.
Вильгельм I Жаулаушы   ағылш. William I the Conqueror/the Bastard 1066—1087
Вильгельм II Жирен   ағылш. William II Rufus 1087—1100
Генрих I Боклерк   ағылш. Henry I Beauclerc 1100—1135
Стефан Блуастық   ағылш. Stephen of Blois 1135—1154
Матильда Императрицасы   ағылш. Empress Matilda 1141
Плантагенеттер
1154 ж. билік Матильда мен Жоффруа V Плантагенет, Анжу графының ұлына берілді.
Генрих II Плантагенет   ағылш. Henry II Curtmantle 1154—1189
Генрих Жас король   ағылш. Henry the Young King 1170—1183
Ричард I Арыстан жүректі   ағылш. Richard the Lionheart 1189-1199
Иоанн   ағылш. John Lackland 1199—1216
Ханзада Людовик Француздық (**)   ағылш. Prince Louis of France 1216—1217
Генрих III Винчестер   ағылш. Henry III of Winchester 1216—1272
Эдуард I Ұзынаяқты   ағылш. Edward I Longshanks 1272—1307
Эдуард II Карнарвон (***)   ағылш. Edward II of Carnarvon 1307—1327
Эдуард III Виндзорлық (****)   ағылш. Edward III of Windsor 1327—1377
Ричард II   ағылш. Richard II 1377—1399
(**)Ол Лондонда 1616 жылдың 16 мамырында Англия королі деп жарияланды, бірақ о да тәж кигізу салтанаты болмады. Англияның жартысынан көбін бақылады, бірақ 1217 жылы таққа деген құқықтарынан бас тартуға мәжбүр болды.
(***) Последним независимым правителем Уэльса был Лливелин ап Грифид. Уэльстің соңғы тәуелсіз билеушісі Лливелин ап Грифид болды. Әрі қарай Уэльс Англияға қосылды. 1284 жылы Эдуард I өзінің мұрагері Эдуард II-ні Уэльс ханзадасы деп жариялады.
(****) Эдуард III француз тағына құқықтарын мәлімдеді. Франция королі атағын, оның мұрагерлері 1801 жылға дейін пайдаланды.
Ланкастерлер әулеті
1399 жылы Ричард II-ні Плантагенеттер әулетінің бір бұтағы Генрих Ланкастер тақтан құлатты.
Генрих IV Болингброк   ағылш. Henry IV of Bolingbroke 1399—1413
Генрих V   ағылш. Henry V 1413—1422
Генрих VI   ағылш. Henry VI 1422—1461
1470—1471
Йорктер әулеті
1461 жылы Алқызыл мен Ақ раушан соғысы кезінде Генрих VI-ны Плантагенеттер әулетінің басқа бұтағы Эдуард Йорк тақтан құлатты.
Эдуард IV   ағылш. Edward IV 1461—1470
1471—1483
Эдуард V (әкесінің екі жақты некесі үшін некесіз туған деп танылғандықтан, тәж кигізу салтанаты болмады)   ағылш. Edward V 1483
Ричард III   ағылш. Richard III 1483—1485
Тюдорлар әулеті
1485 жылы тақ Ланкастердің ұрпағына, Тюдор әулетінің негізін қалаушы Генрих Тюдорға берілді.
Генрих VII   ағылш. Henry VII 1485—1509
Генрих VIII (***)   ағылш. Henry VIII 1509—1547
Эдуард VI   ағылш. Edward VI 1547—1553
Леди Джейн Грей, «Тоғыс күндік королева»   ағылш. Lady Jane Grey, The Nine Days' Queen 1553
Мария I Қанішер   ағылш. Mary I 1553—1558
Филипп   ағылш. Philip 1554—1558 (Мария I-нің күйеуі ретінде)
Елизавета I   ағылш. Elizabeth I 1558—1603
(***)1199 жылдан бастап Ирландияның иелігі де ағылшын тәжіне бағындырылды. 1541 жылы Ирландия патшалығы құрылды. Король Генрих VIII ирландық парламент Ирландия королі атағын берген алғашқы ағылшын королі болды.
Шотландия монархтары
Аты Портрет Шынайы есімі Билік еткен жылдары
Макальпиндер әулеті
Кеннет I   шотл. Cináed mac Ailpín 843-858
Дональд I шотл. Domnall mac Ailpín 858-862
Константин I   шотл. Causantín mac Cináeda 862-877
Эд Ақаяқты   шотл. Aed 877-878
Клайд әулиеті
Эохейд   шотл. Eochaidh 878-889
Гирик   шотл. Giric mac Dungail 878-889
Реставрация Макальпиндер әулеті
Дональд II   шотл. Domnall mac Causantín 889-900
Константин II   шотл. Causantín mac Áeda 900-943
Малькольм I   шотл. Máel Coluim mac Domnaill 943-954
Индульф   шотл. Idulb mac Causantín 954-962
Дуфф   шотл. Dub mac Maíl Coluim 962-967
Кулен   шотл. Cuilén mac Iduilb 967-971
Кеннет II   шотл. Cináed mac Maíl Choluim 971-995
Амлаф   шотл. Amlaíb mac Ilduilb 973-977
Константин III   шотл. Causantín mac Cuilén 995-997
Кеннет III   шотл. Cináed mac Duib 997-1005
Малькольм II   шотл. Máel Coluim mac Cináeda 1005-1034
Данкельд әулеті
Дункан I   шотл. Donnchad mac Crínáin 1034-1040
Морей әулеті
Макбет   шотл. Mac Bethad mac Findláich 1040-1057
Лулах   шотл. Lulach mac Gillai Comgain 1057-1058
Данкельд әулеті
Малькольм III   шотл. Máel Coluim mac Donnchada 1058-1093
Дональд III   шотл. Domnall mac Donnchada 1093-1094
1094-1097
Эдмунд   шотл. Etmond mac Maíl Choluim 1094-1097
Дункан II   шотл. Donnchad 1094
Эдгар   шотл. Etgair mac Maíl Choluim 1097-1107
Александр I   шотл. Alasdair mac Maíl Choluim 1107-1124
Дәуіт I   шотл. Dabíd mac Maíl Choluim 1124-1153
Малькольм IV   шотл. Máel Coluim mac Eanric 1153-1165
Вильгельм I Арыстан   шотл. Uilliam Garm 1165-1214
Александр II   шотл. Alasdair II 1214-1249
Александр III   шотл. Alasdair III 1249-1286
Маргарита Норвегиялық Қыз   ағыл. Margaret, Maid of Norway}} 1286-1290
Баллиолдар
Маргарита қайтыс болғаннан кейін Англия королі Эдуард I-нің төрағалығымен шотландиялық тәждің мұрагерлігі процесі өтті, оның жеңімпазы Иоанн Баллиоль болды.
Иоанн I Баллиол   ағыл. John Balliol 1292-1296
Брюстер әулеті
1306 жылы Тәуелсіздік үшін соғысы кезінде
Роберт Брюс патша болып жарияланды.
Роберт I   шотл. Roibert a Briuis
ағыл. Robert the Bruce
1306-1329
Дәуіт II   ағыл. David II 1329-1371
Баллиолдар әулеті
Эдуард Баллиол   ағыл. Edward Balliol 1332-1336
Стюарттар әулеті
Роберт II   ағыл. Robert II 1371-1390
Роберт III   ағыл. Robert III 1390-1406
Яков I   ағыл. James I 1406-1437
Яков II   ағыл. James II 1437-1460
Яков III   ағыл. James III 1460-1488
Яков IV   ағыл. James IV 1488-1513
Яков V   ағыл. James V 1513-1542
Мария I   ағыл. Mary Stuart 1542-1567
Яков VI   ағыл. James VI 1567-1625

ҰлыбританияӨңдеу

Есімі
(Өмір сүрген
жылдары)
Суреті Герб Басқару кезеңі Тәж кигізу жорасы Дереккөзі
Басқаруын
бастады
Басқаруын
аяқтады

[2]

  Стюарттар әулеті
Яков I
(ағыл. James I)
(1566–1625)
    24 наурыз 1603 27 наурыз 1625
Карл I
(ағыл. Charles I)
(1600–1649)
    27 наурыз 1625 30 қаңтар 1649
Достастық пен Протекторат
1649 жылы Карл I өлім жазасына кесілгеннен кейін Англия республикаға айналды, содан кейін Англия және Шотландия Достастығы жарияланды, ал 1653 жылы Оливер Кромвель сайланған протекторат лауазымы құрылды.
Оливер Кромвель
(ағыл. Oliver Cromwell)
(1599—1658)
    16 (26) желтоқсан 1653 3 (13) қыркүйек 1658
Ричард Кромвель
(ағыл. Richard Cromwell)
(1626—1712)
    3 қыркүйек 1658 25 мамыр 1659
Англия, Шотландия мен Ирландия корольдері
1660 жылы Стюарттар Англия, Шотландия және Ирландияның тағына оралды.
Стюарттардың реставрациясы
Карл II
(ағыл. Charles II)
(1630–1685)
    29 мамыр 1660 6 ақпан 1685
Яков II
(ағыл. James II)
(1633–1701)
    6 ақпан 1685 11 желтоқсан 1688
Мария II
(ағыл. Mary II)
(1662–1694)
    13 ақпан 1689 28 желтоқсан 1694
Оран әулеті
Вильгельм III Орандық
(ағыл. William III of Orange)
(1650–1702)
    12 ақпан 1689 8 наурыз 1702
Стюарттар әулеті
Анна
(1665–1714)
    8 наурыз 1702 1 мамыр 1707
Ұлыбритания мен Ирландия корольдері
1707 жылы Англия мен Шотландия біртұтас корольдік Ұлыбританияға біріктірілді.
Стюарттар әулеті
Анна
(1665–1714)
    1 мамыр 1707 1 тамыз 1714
Ұлыбритания және Ирландия Біріккен Патшалығының патшалары
1801 жылы Біріккен Корольдік пен Ирландия біртұтас мемлекетте біріктірілді
Ұлыбритания және Ирландия Біріккен Патшалығы.
  Ганноверлер династиясы
I Георг
Георг Людвиг
(1660–1727)
    1 тамыз 1714 11 маусым 1727 20 қазан 1714 [3]
II Георг
Георг Август
(1683–1760)
    11 маусым 1727 25 қазан 1760 11/22 қазан 1727 [4]
III Георг
Георг Уильям Фредерик
(1738–1820)
    25 қазан 1760 29 қаңтар 1820 22 қыркүйек 1761 [5]
IV Георг
Георг Август Фредерик
(1762–1830)
    29 қаңтар 1820 26 маусым 1830 19 шілде 1821 [6]
IV Вильгельм
Уильям Генри
(1762–1830)
    26 маусым 1830 20 маусым 1837 8 қыркүйек 1831 [7]
Виктория
Александрина Виктория
(1762–1830)
    20 маусым 1837 22 қаңтар 1901 28 маусым 1838 [8]
  Саксен-Кобург-Гот династиясы
VII Эдуард
Альберт Эдуард
(1762–1830)
    22 қаңтар 1901 6 мамыр 1910 9 тамыз 1903 [9]
  Виндзор династиясы
V Георг
Георг Фредерик Альберт Эрнст
(1865–1936)
    6 мамыр 1910 20 қаңтар 1936 22 маусым 1911 [10]
VIII Эдуард
Эдуард Альберт Кристиан
Георг Андрей Патрик Давид

(1894–1972)
    20 қаңтар 1936 11 желтоқсан 1936 жүргізілмеген [11]
VI Георг
Георг Фредерик Альберт Эрнст
(1895–1952)
    11 желтоқсан 1936 6 ақпан 1952 12 мамыр 1937 [12]
II Елизабет
Елизавета Александра Мария
(1926–2022)
    6 ақпан 1952 8 қыркүйек 2022 2 маусым 1953 [13]
III Чарлз
Чарльз Филипп Артур Георг
(1948–)
    8 қыркүйек 2022

Британ монархиясының хронологиясыӨңдеу

II ЕлизаветаVI ГеоргVIII ЭдуардV ГеоргVII ЭдуардВиктория патшайымIV ВильгельмIV Георг (Ұлыбритания патшасы)III Георг (Ұлыбритания патшасы)II Георг (Ұлыбритания патшасы)I Георг (Ұлыбритания патшасы)Анна (Ұлыбритания патшайымы)ВиндзорларСаксен-Кобург-ГотГанновоерлерСтюарттар


Тағы қараңызӨңдеу

Британ монархиясы

ДереккөздерӨңдеу

  1. Symbols of the Monarchy. Coats of Arms. - The Британ монархиясының ресми сайты. Тексерілді, 9 мамыр 2011.  (ағыл.)
  2. {{cite web|url=http://www.royal.gov.uk/HistoryoftheMonarchy/KingsandQueensoftheUnitedKingdom/TheHanoverians/GeorgeI.aspx%7Ctitle=George I|publisher=Британ монархиясының ресми сайты|accessdate=2010-08-03}}  (ағыл.)
  3. George I. Британ монархиясының ресми сайты. Тексерілді, 3 тамыз 2010.  (ағыл.)
  4. George II. Британ монархиясының ресми сайты. Тексерілді, 3 тамыз 2010.  (ағыл.)
  5. George III. Британ монархиясының ресми сайты. Тексерілді, 3 тамыз 2010.  (ағыл.)
  6. George IV. Британ монархиясының ресми сайты. Тексерілді, 3 тамыз 2010.  (ағыл.)
  7. William IV. Британ монархиясының ресми сайты. Тексерілді, 3 тамыз 2010.  (ағыл.)
  8. Victoria. Британ монархиясының ресми сайты. Тексерілді, 3 тамыз 2010.  (ағыл.)
  9. Edward VII. Британ монархиясының ресми сайты. Тексерілді, 3 тамыз 2010.  (ағыл.)
  10. George V. Британ монархиясының ресми сайты. Тексерілді, 3 тамыз 2010.  (ағыл.)
  11. Edward VIII. Британ монархиясының ресми сайты. Тексерілді, 3 тамыз 2010.  (ағыл.)
  12. George VI. Британ монархиясының ресми сайты. Тексерілді, 3 тамыз 2010.  (ағыл.)
  13. Her Majesty The Queen. Британ монархиясының ресми сайты. Тексерілді, 3 тамыз 2010.  (ағыл.)
    Ұлыбритания монархтары
  Ұлыбритания Патшалығы (17071800)
  Ұлыбритания және Ирландия біріккен патшалығы (18011927)
  Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Біріккен Патшалығы (1927 бастап)