Ленталы силикаттар (амфиболдар)

Ленталы силикаттар (амфиболдар) - Бұл типті силикаттардьщ ете кеп тараған екілдері амфиболдар (метасиликаттар) болып табылады.

Амфиболдар

Магмалық және бірсыпыра метаморфтық тау жыныстарының күрамына кіретін, аса көп тараған жыныс құраушы минералдар. cопымен қатар олар вулкан лаваларында және магма мен ізбестастардыд контактылык зоналарында кездеседі. Бірсыпыра амфиболдардың химиялық құрамы өте күрделі. Ол тремолит формуласынан оңай шығарылады. Амфиболдың кристалы қылтанды (инелі). Амфиболдардыц жымдастығы анық біліпеді, олардьщ бағыттарының арасындағы бұрышы 124° болады УоРлдың,г Тремолнт Ca₂ Mg₅ Si₄ O₂ (OH),. Қаттылығы жымдастық, меншікті салмағы 2,9—3. Сингониясы монобағыттары. клиндік. Түсі ақ, ақшыл жасыл, сарғыш. Жымдастығы анық білінеді. Кристалдары сопақша созылған түрінде, ал агрегаттары радиалды сәулеленіп жинақталған түрінде кездеседі. Тремолиттің қоспасында темір тым аз болады, кейде алюминий мен натрийдің тотықтары кездеседі. Тремолиттің кристалдары майда призмалы немесе талшық т ы келеді. Қышқылдарда тремолит ерімейді. (110) бағытына қарай 124° бұрышгіен түйіскен жымдастығы анык білінеді. N g = 1,625—1,655, Nm = 1,613—1,644, Np =1,600—1,628. Оптикалық солақай, 2о = 70—80°. Темір қоспасы көбейген сайын, тремолиттің сыну көрсеткіші мен меншікті салмағы көбейе береді.

Тремолит

Әр түрлі метаморфтық ироцестердіц негізді минералы. Ол ізбестастар мен доломиттердің термалық метаморфизмына қарай кремний қышқылы мен судың қатынасуынан пайда болады. Эпизонада тремолит талькке ауысады.

Актинолит

Ca₂(Mg, Fe)₅ [ Si₄O_n](OH)₂ . Грекше актис-сәуле, литос — тас деген сөз. Қаттылығы 5,5—6, меншікті салмағы 3,03—3,17. Сингониясы моноклиндік. Оның тремолиттен айырмашылығы — екі валентті темірінің көптігі. Актинолиттің темір қоспасымен байланысы, оның оптикалық константтары біршама езгереді. Кристалының формасы тремолиттікі сияқты. Актинолиттің түсі ашық жасыл. Шлифтердегі жасыл және сары түстерінде плеохроизмы нашар білінеді. Сынығы кылтанды. Амфиболды асбест серпентин-аобесттен аса морттылығымен және талшықтарының пашар беріктігімен айырылады. Актинолит көбінесе ізбестастардын, және доломиттердің, метоморфизмғе үшырауынан тремолитпен бірге, әсіресе негізді магмалық жыныстардыц — базальттың және габброның, сонымен қатар серпентиннің—метаморфизмынан пайда болады. Актинолит тақтатастардың ете маңызды құрамы болып табылады. Бүдан басқ а ол талькті және хлоритгі тақтатаста сәулелі агрегаттар түрінде жиі кездеседі. Кейде тремолит пеп актинолит, кейбір амфиболдар сияқты, амфиболды немесе қоңыр амфиболды асбест деп аталатын жіңішке талшық ты массаларға, сондай-ақ тығыз нефритке ауысады. Қышқылға төзімді болғандықтан амфиболды асбестің бағасы қымбат болады. Ол химиялық өнеркәсіпте қолданылады. Нефрит — қымбат бағалы әшекей тас. КСРО-да актинолит жане актинолитті тақ т а тастар Уралдағы Свредловск мен Златоуск аудандарында кездеседі.

Қоңыр амфибол

(Са, Na ) (Mg, Ғе, Al, Mn, Ті)5 [ Si₄0 ] , ] 2•(OH, F)₂ . Қаттылығы-5,5, меншікті салмағы-3—3,5. Сингониясы моноклиндік. Қоңыр амфибол — химиялық құрамына қарағанда ете күр- делі силикаттардыц бірі. Олардың ішіндегі қосылған элемент тері изоморфтық орын ауыстыра алады. Мысалы, ОН жартылай фтормен, кальцийлі натриймен, магниймен, екі және үш валентті темірмен, алюминиймен, марганецпен және жартылай титанмен орындарын ауыстырады. Қоңыр амфиболдың түсі ақшыл жасылдан күңгірт жасылға және қараға дейін өзгереді. құрылысы талшықты, сыныгы қылтанды келеді. Жымдастығы (010) бойынша анық білінеді. Жымдастық бетіндегі жылтырлығы жібек тәрізді. Қодыр амфиболдың әдемі құрастырылған кристалдары бағана сияқты түрде кездеседі. Қоңыр амфнбол кристалдарын формасы мен түсіне қарай білуге болады. Жымдастық бағыттарындағы аралық бұрышы 124°. N =1,633—1,701, Nm= 1,618—1,619, N„=1,619—1,675, Ng—N_ = 0,19—0,026. Оптикалық солақай, 2и = 52—85. Шлифтағы плеохроизмы әдетте өте анық бейнеленген. Қоңыр амфибол сиениттердің, диориттердің және басқа магмалық жыныстардың аса көп тараған жыныс құраушы минералы. Оның шайыр сияқ ты қара түстісі (Ті бар түрі) базальттарда кездеседі.