Люси Ри

Люси Ри
	Люси Ри
Туған кездегі есімі	Люси Гомперц
Туған күні	16 наурыз 1902
Туған жері	Вена, Аустрия-Венгрия
Қайтыс болған күні	1 сәуір 1995 (93 жас)
Қайтыс болған жері	Лондон, Ұлыбритания
Шыққан жері	Аустрия; Ұлыбритания
Жанры	Қыш-құмыра өнеркәсібі
Мектебі	Өнер және қолөнер мектебі; "Вена шеберханалары"
Атақты қолөнерлері	Студия қыш ыдыстары

Люси Ри (ағылш. Lucie Rie, немесе туылғандағы тегі Gomperz; 1902 — 1995) — британдық суретші және аустриялық педагог, қыш-құмыра ісімен айналысқан^[1].

Өмірбаяны өңдеу

Люси Ри туындыларының бірі

Люси Ри 1902 жылы 16 наурызда Венада дүниеге келген және Зигмунд Фрейдтің кеңесшісі болған еврей дәрігері Бенджамин Гомперцтің (Benjamin Gomperz) кенже баласы болған^[2]. Оның екі ағасы болды — Тедд пен Пол (1917 жылы Италия майданында бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде қаза тапқан).

Үйде жақсы тәрбие алған Люси мектепті бітіргеннен кейін Венадағы Өнер және қолөнер мектебінде (Kunstgewerbeschule) Михаель Повольнидің жетекшілігімен қыш-құмыра өнерін оқыды. 1922 жылдан бастап Вена шеберханаларының суретшілерімен жұмыс істеді. Венада тұрған кезінде ол нағашысының Аустрия астанасының маңындағы қазба жұмыстары кезінде құрастырылған римдік керамика жинағымен танысады. Бұл жинақ оның археологияға деген қызығушылығын оятты. Люси Риге сондай-ақ неоклассицизм, модерн, модернизм және жапонизм ағымдары әсер етті^[3]. 1926 жылы Венада ол бизнесмен Ханс Риге (Hans Rie) тұрмысқа шықты.

1925 жылы Люси Ри Венада өзінің алғашқы студиясын ашты және сол жылы Париждегі дүниежүзілік көрмеде өз туындыларын көрсетті. Art Deco туындыларымен көрмелерге қатысуды жалғастыра отырып, Люси 1937 жылы Париждегі келесі Дүниежүзілік көрмеде күміс медаль жеңіп алды, онда Пабло Пикассо өзінің «Герника» картинасын алғаш рет көрсеткен болатын. Ал 1949 жылы керамикадан жасалған бұйымдардың алғашқы жеке көрмесін өткізді.

1938 жылы Люси Ри ұлтшыл Аустриядан қашып, Англияға қоныс аударып, Лондонда қоныстанды. Осы кезеңде оның күйеуімен қарым-қатынасы қиындап, олар 1940 жылы ажырасты. Екінші дүниежүзілік соғыс басталғанға дейін ол тағы бір аустриялық эмигрант, көрнекті физик Эрвин Шредингерді баспанамен қамтамасыз етті. Соғыс кезінде және одан кейін күнкөрістерін қамтамасыз ету үшін ол керамикалық түймелер мен зергерлік бұйымдар жасады, олардың кейбіреулері қазір Лондондағы Виктория және Альберт мұражайында Лиза Сенсбери топтамасының (Lisa Sainsbury Collection)^[4] бөлігі ретінде тұр.

1946 жылы Ри қыш-құмыра өнеркәсібінде тәжірибесі жоқ Ханс Коперді көмекші ретінде алды. Копер мүсінге қызығушылық танытқанымен, суретші оны құмырашы Хибер Мэтьюске (Heber Mathews) оқуға жібереді. Оқуын бітіргеннен кейін Копер Ри студиясында оның серіктесі болды, ал 1958 жылы Хартфордширде өзінің жеке студиясын құрды^[5]. Олар өз туындыларын бірге көрмеге қойды, олардың достығы 1981 жылы Копер қайтыс болғанға дейін жалғасты.

Виктория мен Альберт мұражайында қойылған Люси Ридің шеберханасы

Ридің шағын студиясы 18 Альбион Мьюс мекен-жайындағы өзінің үйінде, Гайд паркінің жанындағы түрлендірілген атқорада болды. Ол қонақжай жан болған, оның үйіне көптеген қонақтар келіп, суретші оларды шәй мен тәттіден дәм татқызып күткен. Ри жұмыс жасаған 50 жыл ішінде айтарлықтай өзгермеген және Виктория мен Альберт мұражайының керамика галереясына көшірілді. Люси Ри 20 ғасырдың ортасында британдық қыш-құмыра өндірісінің жетекші қайраткерлерінің бірі Бернард Личпен ұзақ уақыт дос болған. Ол 1960 жылдан 1972 жылға дейін Камбервелл өнер колледжінде сабақ берді. Ол көрмелерге үлкен табыспен қатысып, өз жұмыстары үшін бірқатар марапаттарға ие болды. Ол өзінің кейбір туындыларын жақын досы, жапон суретшісі Исси Миякэге өсиет етті^[6].

Люси Реа 1990 жылы алғаш рет ми қанайналымының жіті бұзылысынан зардап шеккенде қыш-құмыра жасауды тоқтатты. Ол 1995 жылы 1 сәуірде Лондондағы үйінде қайтыс болды^[7].

Еңбегі мен мұрасы өңдеу

Люси Ри тұрған үйдегі көк тақта

Люси Ридің туындылары бүкіл әлемдегі жеке және мұражай топтамаларында, соның ішінде Нью-Йорктегі қазіргі заманғы өнер мұражайында, Ұлыбританиядағы Йорк өнер галереясында, Питтсбургтегі Карнеги өнер мұражайында, Шотландиядағы Пейсли мұражайында сақталған.

Суретші өзінің 60 жылдық мансабында көптеген құмырашыларға әсер етіп, күйдіруге арналған пештің бір түрін ойлап тапқан. 1987 жылғы Studio Pottery пошта маркаларының сериясында маркалардың бірі Люси Ридің жұмысына арналған^[8].

Люси Ри Британ империясы орденінің бірнеше дәрежесіне ие болды: офицер (OBE, 1968); командир (CBE, 1981); дама (1991, DBE). 1969 жылы ол Корольдік өнер колледжінің құрметті докторы, 1992 жылы Хериот-Уатт университетінің құрметті докторы атақтарын алды.

Әдебиет өңдеу

Birks, Tony. Lucie Rie, Stenlake Publishing, 2009. ISBN 978-1-84033-448-7.
Coatts, Margot (ed.). Lucie Rie and Hans Coper: Potters in Parallel, Herbert Press, 1997. ISBN 0-7136-4697-7.
Cooper, Emmanuel (ed.). Lucie Rie: The Life and Work of Lucie Rie, 1902-1995, Ceramic Review Publishing Ltd., 2002. ISBN 4-86020-122-1.
Frankel, Cyril. Modern Pots: Hans Coper, Lucie Rie & their Contemporaries, University of East Anglia Press, 2002. ISBN 0-946009-36-8.

Дереккөздер өңдеу

[1] ttps://www.sothebys.com/en/articles/the-pioneering-pottery-of-lucie-rie Мұрағатталған 26 қыркүйектің 2020 жылы.

[2] Cooper, Emmanuel (1995-04-02). https://www.independent.co.uk/news/people/obituaries-dame-lucie-rie-1614074.html https://ru.wikipedia.org/wiki/The_Independent

[3] ttps://www.britannica.com/biography/Lucie-Rie

[4] ttps://web.archive.org/web/20171005231617/http://scva.ac.uk/about/collections/lisa-sainsbury-ceramics-collection

[5] ttp://www.fitzmuseum.cam.ac.uk/gallery/hiddenhistories/biographies/bio/friendship/coperrie_biography.html

[6] ttp://www.japantimes.co.jp/culture/2009/05/08/arts/issey-miyakes-u-tsu-wa-filled-with-character-and-inspiration/#.V8StTDfpcYE

[7] ttp://www.galeriebesson.co.uk/rie.html

[8] ttps://www.collectgbstamps.co.uk/explore/issues/?issue=321

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]