Марджани Багаутдинов Шахабуддин

Марджани Багаутдинов Шахабуддин (1818-1889) - татар буржуазия тарихнамасының негізін қалаушы.

Еңбектері

Оның еңбектері Орта Азия, Қазақстан және Еділ бойы халықтар тарихына арналған. Маджнидің Болгар мемлекеті мен Қазан хандығына арналған алғашқы үлкен ғылыми еңбегі - "Бұлгар мемлекеті мен Қазан хандығының тарихынан". В.Радлов 1877ж. орыс тіліне аударып, "Труды IV археологического съезда в России" жинағында бастырды. Екінші кітабы "Мұстафад әл-ахбар фи ахвали Қазан ва Булгарда" жоғары баға алды. Марджани ибн Фадланның еңбектерін бірінші тауып, ондағы бай материалдарды түркі халықтарының тарихын жазуға пайдаланды. Марджани қазақ жерін көп аралады, қазақ шежіресіне, қазақ билеушілері мен атақты адамдарының өміріне байланысты деректер жинады. Марджани - 20-дан аса күрделі еңбектің аваторы. "Мұстафад әл-ахбар фи ахвали Қазан ва Булгар" атты шығармасының әр тарауы батый хан ұрпақтарына, Сарай билеушісі Шайбани әулеті, Орыс хан әулеті хандарына, Тоқтамыс ұрпақтарынан шыққан хандарға, Кирмандағы Қасым хандығына, Ақ Орда хандығына, Дешті Қыпшақтағы Қазақ хандығына, Сібір хандығына арналған. Марджанидің "Вафиат әл-Аслаф" атты 7 томдық кітабында шығыстың әдеби-ғылыми ағартушыларының өмірбаяны, библиографиялық деректері берілген. Араб тілінде ғана жарық көрген ьұл еңбекте қазақ халқы, қазақжеріндегі тарихи тұлғпдпр жайлы мол дерек бар.