Мариан Андерсон
Ма́риан А́ндерсон (ағыл. Marian Anderson; 1897 ж. 27-ақпан, Филадельфия — 1993 ж. 8-сəуір, Портленд) — ХХ ғасырлық америкалық əнші, жарқын контральто.
| Мариан Андерсон ағылш. Marian Anderson | |
 Карл Ван Вехтеннің суреті, (1940) | |
| Негізгі ақпарат | |
|---|---|
| Туған күні |
Lua error Module:Wikidata ішіндегі 39 жолында: attempt to concatenate field '?' (a nil value). |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Мемлекет | |
| Мамандықтары |
опера әншісі |
| Дауыс түрі | |
| Жанрлары |
опера, спиричуэлс |
| Ұжымдары |
Метрополитен Опера |
| Марапаттары | |
Өмірбаяны өңдеу
Алты жасынан баптисттік шіркеудің хорында əн айтты. Кейінірек жеке əн сабақтарын алды. Себебі, ресми оқыту оған, афроамерикандыққа сол кезеңде қол жетімсіз болды. 1925 жылы сахнаға алғашқы рет шықты, ал 1928 жылы Карнеги-холлда алғаш өнер көрсетті. Кең танымалдылық алып келген гастрольдік сапарын Андерсон Еуропа елдері мен КСРО-дан бастады. Ян Сибелиус осы аруға өзінің «Жалғыздық» пьесасын арнаса, Артуро Тосканини мұндай дауысты «ғасырда бір рет қана естуге болады» деген. 1935 ж. оның импресариосы атақты Сол Юрок болды.
1939 ж. «Американдық революция қыздары» американдық қоғамдық қауымдастығы Мариан Андерсонға өзінің мерекелік концертіне қатысуға тыйым салды. Себебі, сол кезеңдегі қауымдастық ережелері қара жəне ақ нəсілді əртістердің бірге өнер көрсетуіне қарсы шығатын. Қауымдастықтың бұл шешіміне қарсылық ретінде бұл ұйымнан АҚШ Президентінің əйелі Элеонора Рузвельт шығып кетеді. Оның орнына Андерсонның концерті Линкольнның мемориалды орталығында ұйымдастырылды, бұл концерт радио арқылы жарияланды, кинопленкаға түсірілді (ағыл. Marian Anderson: the Lincoln Memorial Concert). Бұл қойылымның үлкен жетістікке жеткені соншалық, «Американдық революция қыздары» қауымдастығы өз ережелерін қайта қарастыруға мəжбүр болды. 1955 ж. Андерсон афроамерикандық əртістердің арасында бірінші болып Метрополитен-операда өнер көрсетті. 1958 ж. БҰҰ-ның «жағымды ерік елшісі» болып қызмет етті, ал 1972 жылы БҰҰ-дан Бейбітшілік сыйлығын алды. 1991 ж. «Өнердегі өмірі үшін» номинациясымен Грэмми сыйлығының лауреаты атанды. 2005 ж. оның есімі мен суреті салынған пошта маркасы шығарылды. Дауыс жазу индустриясына қосқан үлесі үшін Голливудтағы «Даңқ аллеясында» əншінің өзіндік, № 6262 жұлдызы бар.
Андерсон репертуарына И. С. Бах, Шуберт, Верди, Сен-Санса, Брамс, Сибелиус пен Малердің еңбектері енді, сонымен қатар, афроамерикандық рухани əндер (спиричуэлс) репертуарда маңызды орын алады.
Дереккөздер өңдеу
- Marian Anderson. My Lord, What a Mornin’. — New York: The Viking Press, 1956. (автобиография)
- Vehanen K. Marian Anderson, A Portrait. — New York; London: McGraw-Hill Book Company; Whittlesey House, 1941.
- Albus H.J. The 'Deep River' Girl: The Life of Marian Anderson in Story Form. — Grand Rapids : W.B. Eerdmans Publishing Co, 1949.
- Stevenson J. Marian Anderson: Singing to the World. — Chicago: Encyclopedia Britannica Press, 1963.
- Newman S.P. Marian Anderson: Lady from Philadelphia. — Philadelphia: Westminster Press, 1966.
- Tobias T. Marian Anderson. — New York: Ty Crowell Co, 1972.
- Sims J.L. Marian Anderson: An Annotated Bibliography and Discography. — Connecticut: Greenwood Press, 1981.
- Ferris J. What I Had Was Singing: The Story of Marian Anderson. — Minneapolis: Carolrhoda Books,1994.
- Keiler A. Marian Anderson: A Singer’s Journey. — New York: Scribner, 2000.
- Broadwater A. Marian Anderson: Singer and Humanitarian. — Berkeley Heights: Enslow Publishers, 2000.
- Freedman R. The Voice that Challenged a Nation