Механикалық бәсеңдеткіш
Механикалық бәсеңдеткіш (орыс. редуктор механический) — бір не одан да көп механикалық берілістер арқылы айналу моментін беретін және өзгертетін механизм. Механикалық бәсеңдеткіштің негізгі мінездемелері - ПӘК, біріліс қатынасы, берілетін қуат, біліктердің максимал бұрыштық жылдамдықтары, жетекші және жетектегі біліктер саны, берілістер мен сатылардың түрлері мен саны.
Әдетте бәсеңдеткіш деп кіріс білігінің жоғарғы бұрыштық жылдамдығын шығыс білігіне төмендетіп беретін, сондай-ақ айналу моментін жоғарылататын құрылғыларды айтады.Төмен бұрыштық жылдамдықты бірнеше есе ұлғайтатын бәсеңдеткіштерді мультипликаторлар деп атайды.
Бұрыштық жылдамдықты сатылы өзгертетін бәсеңдеткіштерді беріліс қорабы деп, ал сатысыз өзгертетіндерін вариаторлар деп атайды.
Бәсеңдеткіш типтері өңдеу
Ең алдымен, бәсеңдеткіштер типтері бойынша классификацияланады.
Сонымен қатар, бәсеңдеткіштерді корпустар типі, суыту әдістері, қолданылатын мойынтіректер (подшипники) типі, айналу жылдамдықтары; берілу,өзгеру, үлестірмелі қуаттары бойынша да классификацияланады.
Бәсеңдеткіштер тұрқылары (корпусы) өңдеу
Сериялық өндірісте бәсеңдеткіштердің стандартталған құйылған тұрқылары кең таралған. Ауыр өндіріс пен машина жасау салаларында құйылған шойыннан жасалған тұрқылар жиі қолданылады, құйылған болаттардан жасалғандары сирек кездеседі. Конструкцияны максимал жеңілдету үшін жеңіл қорытпалардан жасалған тұрқылар қолданылады. Бәсеңдеткіштің тұрқысында орын ауыстыруға және бәсеңдеткішті орнатуға арналған құлақшалары болады. Біліктердің шығып тұратын жерлерінде майдың ағып кетуінен сақтайтын тығыздалған материалдан жасалған сақиналар орналасады. Көбінесе бәсеңдеткіш тұрқыларына конструкциялық элементтер орналастырылады. Олар жұмыс уақытында бәсеңдеткіштің қызуынан пайда болатын бәсеңдеткіш ішіндегі қысымның артуынан сақтайды.
Даналық өндірісте жеке конструктивті шешімдер алуға мүмкіндік беретін пісірілмелі тұрқылар кең қолданылады.
Беріліс қатынастар өңдеу
Бәсеңдеткіштердің беріліс қатынастары деп жетекші біліктің бұрыштық жылдамдығының жетектегі біліктің бұрыштық жылдамдығына қатынасын айтады:
мұндағы, — жетектегі біліктің бұрыштық жылдамдығы; — жетекші біліктің бұрыштық жылдамдығы.
