Михаил Никифорович Катков

Михаил Никифорович Катков (6 (18) ақпан, 1817, Мәскеу — 20 шілде (1 тамыз) 1887, Мәскеу губерниясы Подольск уезі, Знамен ауылы) — орыс қаламгеры, баспахананың ұйымдастырушы, әдеби сыншы.

Өмірбаяны

Әкесі — мемлекеттік қайраткері, қызметі үшін ақсүйек болып кеткен; анасы — грузин ақсүйек нәсілінен шыққан, Никифор Катковқа тұрмысқа шыққаннан дейінгі тегі — Тулаева.
1838 жылында Мәскеу университетінің филоософия факультетін озық оқушы болып бітірді.
1837 жылы Н. В. Станкевичтың тобына кірді.
1838 жылынан бастап баспасөзде мақала жазады. «Московский наблюдатель» (Мәскеу бақылаушысы) журналында Г. Т. Рётшердың «Көркем шығарманың философиялық сыны туралы» мақаласының өзі жазған алғы сөзбен аудармасын және У. Шекспирдің «Ромео мен Джульетта» трагедиясының кейбір көріністердің өлең аудармасын шығарады.
1839 жылы Санкт-Петербургке көшіп кетті. «Отечественные записки» (Атамекен жазбалары) журналында істейді.
1840 жылынан бастап Катковтың көзқарастары В. Г. Белинскийдің көзқарастарына қайшы болады. Катков М. А. Бакунинмен ұрысады. Нәтижесінде , онымен Берлинде тапаншалы жекпе жекке (дуэльге) қатысуға шешім қабылданады, бірақ П. В. Анненков арқасында дау шешілген еді.
Бельгия мен Франсияны аралап қайтты. Берлин университетінде дәрістерін тыңдаған. Ф. Шеллингтың пәлсапасына құмарланып, оның үйінде қонақ болып қабылданған еді.
Ресейге 1843 жылы қайтты. Славяношылдармен жақын болып кетті. 1845 жылы славян — орыс тілінен магистр диссертациясын қорғаған. Мәскеу университетінің философия кафедрасында адъюнкт болып істеген. Сол кезде жаңа ережелер шыққан еді. Бұл ережелер бойынша, философияны тек діни ілімдерінің профессорлары оқыта алған еді. Соңдықтан Катков 1849 жылында университеттен кетеді.
1851 жылы университеттік «Московские ведомости» (Мәскеу ақпараттары) газетінің редакторы болады. Бір жолы оған Халық ағарту Министерлігінде шен берді. Издал «Юнан (грек) пәлсапаның көне кезеңі туралы очерктер»-ін басылып шығарды (1851 және 1853 жылында).
1856 жылы Катков «Московские ведомости» газетінен кетіп, «Русский вестник» (Орыс жаршысы) журналының редакторы болып кетті.
1859 жылы Ұлыбританияға барып онда А. И. Герценмен кездескен.
1860 жылдарында аса маңызды қаламгер мен саясатшы атанды. Ағарту саласындағы өзгерістері үшін болған, «классикалық білім беру» идеясын жақтаған.
Император Александр II-інің кеңесшісі болған.

Еңбектері

Генрих Гейне, И. В. Гёте, Ф. Рюккерт, Ф. Купердың аудармасын «Отечественные записки» газетінде шығарған, газетте жаңа — библиографиялық санатын құрылған. Кейін, Берлиннен алман әдебиеті менен Шеллингтың пәлсападан дәрістері туралы мақалаларын жолдайды. Т. Н. Грановский менен С. М. Соловьёвті «Московские ведомости» газетінде мақала жазуға шақырды және бұл газетте өз мақалаларын шығарған. Катков басқарған «Русский вестник» журналы «Современник» журналының бәсекесі еді.

Катковтың Пушкин туралы және орыс ауыл жамағаты туралы мақалалардың үлкен мәні болған еді. Журналда М. Е. Салтыкова-Щедринның, П. И. Мельников-Печерскийдың, Марко Вовчоктың, С. Т. Аксаковтың, И. А. Гончаровтың,В. С. Курочкинның , А. Н. Майковтың , М. Л. Михайловтың, А. Н. Плещеевтың, А. А. Феттың, Ф. И. Тютчевтың шығармалары, Ф. И. Буслаевтың, Я. К. Гроттың, И. Е. Забелинның, И. К. Бабсттың, М. Н. Лонгиновтың, С. М. Соловьёвтың зерттеулері басып шығарылды.

Михаил Никифорович Катков

Өмірбаяны

Еңбектері

Дереккөздер