Моғол мектебі

Моғол мектебі – шығыс миниатюра мектебі. Үндістанды ұлы Моғолдар әулеті билеген кезеңде өркендеді. Оның ерекше гүлденіп дамуы Құмайын, Акбар сұлтандар кезеңіне (1530 – 1605) сәйкес келді.

Моғол мектебі негізінен ежелгі Үнді кескіндемесі мен көне мұсылман бейнелеу өнерінен (мысалы, “Шаһнамаға” салынған миниатюралық 85 шығарма, 1427) бастау алады. Сонымен қоса парсы бейнелеу өнерінің және Орта Азия өнер мектебінің қолтаңбасы да сезіледі. Акбар тұсында, одан кейін де жергілікті суретшілермен қоса еуропалық суретшілер өзіндік қолтаңбаларын қалдырды. Осы кезеңде еуропалық суретшілерге еліктеушілік, олардың шығармаларын көшіру мен кейіпкерлерін қайталау белең алды. Моғол мектебінің алғашқы даму кезеңі оның негізін қалаушы суретшілер: тебриздік Мир Саид Әли мен шираздық Абд ас-Самадтың есімдерімен тығыз байланысты. Олардың басшылығымен жұмыс істеген 50 суретші “Әмір Хамза” поэмасына 1400 миниатюра жасады. Сол кезеңдегі шығармалардың ең көрнектісі “Бабырнама” (16 ғ.) болды. Жаһангер мен Жаһан шаһ кезінде моғол мектебі өркендеп, биікке көтерілді. Ол Иран мен Үндістанның басқа миниатюра мектептеріне қарағанда (мысалы, Раджпутан мектебі) нақты көріністерді шынайы және қияли таныммен астастыра бейнелеуімен ерекшеленеді. 16 ғасырдың аяғы мен 17 ғасырдың басында Моғол мектебінде портрет жанры дамып, кейіпкердің мінез-құлқы мен психологиясын ашуға әрекет жасалды. Атақты қолбасшылар мен әміршілердің, ақындардың тарихи тұлғалары сомдалды (мысалы, “Бабырнама”, “Хамза”, “Акбарнама”, “Шаһ Жаһаннама”, т.б.). 17 ғасырдың 2-ширегінде анималистік жанр (жан-жануарларды, құсты, түрлі өсімдіктерді бейнелеу) өркендеді. Ал 18 ғасырда шынайылықтың аулы алыстап, жасандылық белең алды. Моғол мектебі кейінгі даму кезеңінде Еуропа мен Шығыс елдерінің безендіру өнеріне ықпалын тигізді.