Мұбашир ат-Тарази

Мұбашир ат-Тарази, Әбу Насыр Мұбашир ат-Тарази (1896, Тараз қаласы – 1977, Мысыр қаласы) – діни ғұлама. Ташкент, Бұхара (1917, “Көкілташ”) медреселерінде араб әдебиеті, тәпсір, фикһ, логика бойынша маманданып, хадис негізінде куәлік алған. 1917 ж. туған жеріне оралып, 1918 ж. Түркістанды азат ету ұйымын құрды. “Идахул Әлмарам” журналының редакторы, Тараз қаласының қазысы (1923), діни басқарма басшысы болды. Кеңестік саясатқа қарсы діни қайраткер ретінде үш рет түрмеге жабылып, отбасымен Ауғанстанға (1930, сәуір) қашты. 1943 ж. Кеңес өкіметі Ауғанстаннан оны тұтқындауды талап етті. 5 жыл түрмеде болып, 1950 ж. Египетке көшті. Түркістан жұртының азаттығын сұрап БҰҰ-ға (1951), Азия-Африка конференциясына (1955, 29 наурыз) меморандум жолдады. Дінсіздікке қарсы күрес жүргізді. 40-тан астам еңбек жазған (“һайам рубаяттары астарындағы сыр”, 1967; “Пайғамбар өмірбаянының үзінділері”, 1968; “Қырық Тараз” 1975; “Рамазан оразасы” 1975; “Ислам-ақиқи мәңгілік дін”, 1984; “Әйел және оның исламдағы құқықтары”, 1977; “Исламдағы ахлақ”, 1978; “Исламның жалпылық тағлымдары”, 1979, т.б.). Омар һайам жайлы еңбегінде оған телініп жүрген “бөгде” рубаяттар жайлы, ағылшын аудармашысы Фитзжарад қателігі жөнінде пікір айтып, “дінсіз, шарапқор” атанған һайам өмірінде исламмен үйлеспейтін тұстардың кездеспейтіндігін дәлелдейді. Сопылықтың символикалық астарын түсіндіріп, кереғар пікірлерге тойтарыс береді.

Дереккөздер

• Қазақ энциклопедиясы