Мұхаметсәлім Әбдірахманұлы Кәшімов

Мұхаметсәлім Әбдірахманұлы Кәшімов (1884, Ақмола облысы, Біржан сал ауданы – 1935, Біржан сал ауданы) – ақын, журналист.

• Жас кезінде әкесінен, кейін молдадан оқып, хат таныған. Әкесіне еріп Меккеге қажылыққа барып, “Бала қажы” атанған. Ол – бірнеше тәлім-тәрбиелік еңбектердің авторы.
• “Әдеп” (1907)
• “Сабақ” (1907)
• “Насихат қазақия” (1908)
• “Ақыл кітабы” (1908), т.б. еңбектерінде қазақ балаларына оқу-білім, тәлім-тәрбие, тазалық, мәдениет мәселелері төңірегінде ақыл-кеңес, өнегелі тағлымдар ұсынады.

Ол шәкірт тәрбиесін ұлттық салт-дәстүрге негіздей жүргізуді, мұны имандылық пен адамгершіліктің сан-алуан көріністерімен ұштастырып отыруды уағыздайды. Оқытудың тәрбиелік жағына үлкен мән беріп:

“Еш уақыт оқуға тәкаппарлық қылмаңыз. Оқу үйрену қандай жақсы болса да, көңілде бұзық ниет болса қадірі кемиді”

, - дейді. Шәкірттерді аз сөйлеп, көп тыңдауға, жаман істен жиреніп, жақсы істен үйренуге шақырады.

“Күні бойы істеген ісіңізді кешкісін ойланып, қайта қараңыз, ертеңгі ісіңізге жоспар құрыңыз. Ол әр күнгі ісіңізді көрсететін дәптер сияқты. Дәптерге жаман нәрсе жаздырмауға тырысыңыз”

деп, адамның өзін-өзі тәрбиелеу ісіне ерекше мән береді.

Кәшімов ананың бала тәрбиесіндегі рөлін жоғары бағалап, қыздарды өз келісімінсіз жастай атастыруға қарсылық білдіріп, оларды мұсылманша оқытып, тәрбиелеуді жақтайды.

• “Сұлу қыз” (1909) өлеңдер жинағы
• “Мұңлы Мариям” (1914) романы жарық көрген.

1911 – 14 жылдары “Айқап” журналында қызмет істей жүріп, ел ішіндегі мектеп-медреселердің жай-күйі, олардағы оқу-тәрбие істерінің барысы жайында ой қозғаса, Жетісу, қырғыз, қытай қазақтарын аралаған кезінде (1915 – 16) этнографиялық очерктер жазған. Онда елдің тұрмыс-салты, әдет-ғұрпымен бірге оқу-ағарту мәселелерін де сөз етіп, тәлімдік ой-пікірлерін ортаға салады.