Мұхаммед Зафрулла Хан
Мұхаммед Зафрулла Хан (урду: محمد ظفر اللہ خان; 6 ақпан 1893 ж., Сиалкот, Пенжаб провинциясы, Британдық Үндістан — 1 қыркүйек 1985 ж., Лахор, Пенжаб провинциясы, Пәкістан) - Пәкістан мемлекет қайраткері, Пәкістанның сыртқы істер министрі (1947-1954). БҰҰ Бас Ассамблеясының төрағасы (1962-1964).
| Мұхаммед Зафрулла Хан محمد ظفر اللہ خان | |||
 | |||
| Лауазымы | |||
|---|---|---|---|
| |||
| 27.12.1947 — 31.10.1954 | |||
| Ізашары | Лиакат Әли Хан | ||
| Ізбасары | Мұхаммед Әли Богра | ||
| Өмірбаяны | |||
| Азаматтығы |  Пәкістан
| ||
| Діні | Ислам | ||
| Дүниеге келуі | 6 ақпан 1893 Сиалкот, Пенжаб провинциясы, Британдық Үндістан | ||
| Қайтыс болуы | 1 қыркүйек 1985 (92 жас) Лахор, Пенжаб провинциясы, Пәкістан | ||
| Жерленді | Бахшти Мақбара зираты, Рабва, Пәкістан | ||
| Марапаттары | "Үндістан жұлдызы" ордені | ||
өңдеу  |
|||
Өмірбаяны
өңдеуЗафрулла әйгілі қалалық адвокаттың отбасында дүниеге келген. Оның әкесі мен анасы "земиндер" (жер иеленушілер) әулеттерінен шыққан. Ол балалық және жастық шағында анасының тәрбиесінде болып, анасының мұсылман дініне деген адалдығы мен мызғымас еркінен шабыт алған. Кейін "Менің анам" атты кітап шығарды.
Ол 1911 жылы Лахордағы мемлекеттік колледжді бітіріп, заң бакалавры дәрежесін алды. 1911 жылдан 1914 жылға дейін Лондондағы Кингс-колледжінде оқыды, Линкольнс-Инн заң палатасында адвокат болып қызмет етті. Үндістанға оралғаннан кейін, 1916 жылдың шілдесіне дейін Сиалкотта заң саласында жұмыс істеді. Содан кейін Зафрулла Лахор қаласына көшті, онда ол 1935 жылға дейін тұрып, жұмыс істеді. 1926 жылы Пенжаб заң шығару кеңесінің құрамына сайланды.
Ол Исламдық Ахмадия діни ағымының мүшесі болған, 1919 жылдан 1935 жылға дейін сол діни ағымның Лахор филиалының әмірі (президенті) қызметін атқарды. 1924 жылы Бүкіл партиялық конференцияға ағымның өкілі болып қатысты. 1931 жылы Бүкіл Үндістан Мұсылман лигасының Дели жиналысына төрағалық етті, онда ол Үндістан мұсылмандарының құқықтарын қорғады. 1930, 1931 және 1932 жылдары өткен үнді конференцияларында "дөңгелек үстелде" делегат болды. 1931 жылдан 1932 жылға дейін Бүкіл Үндістан Мұсылман лигасының төрағасы болды. 1933 жылы Үндістан реформалары жөніндегі Парламенттің бірлесіп сайланған комитетінің делегаты болды. Зафрулла 1958 жылы наурызда умра жасап, Сауд Арабиясының Медине қаласындағы Мұхаммед пайғамбардың зиратына барды. Сол сапары кезінде ол Сауд Арабиясының патшасымен кездесіп, оның жеке қонағы ретінде патша сарайына тоқтады. Ол 1967 жылы Сауд Арабиясына қажылық жасау үшін қайта оралды.
1941-1942 жылдары Үндістанның Қытайдағы бас агенті болып тағайындалды, содан кейін Үндістан үкіметінің кандидаты ретінде 1945 жылы Ұлыбританияның Достастық конференциясына Үндістан атынан қатысып, Үндістанға тәуелсіздік беруге шақырды. Ол 1935 жылы мамырда Британдық Үндістанның теміржол министрі болып тағайындалды. 1935 жылдан 1941 жылға дейін Үндістан вице-королінің Атқарушы кеңесінің мүшесі болып; сауда, теміржол, өнеркәсіп, еңбек қатынастары, құқық және әскери жабдықтау мәселелеріне жауапты болған. 1939 жылы Ұлттар Лигасына Британдық Үндістанның атынан қатысты. Ол 1941 жылдың қыркүйегінде Үндістанның Федералды сотының судьясы болып тағайындалды, бұл қызметті 1947 жылдың маусымына дейін атқарды. 1947 жылы шілдеде Үндістанмен шекараны делимитациялау жөніндегі Лорд Рэдклиффтің комиссиясына Пәкістанның атынан қатысты[1][2]. Сол жылдың қазан айында ол БҰҰ Бас Ассамблеясында Пәкістанның атынан мемлекеттік делегациясының басшысы ретінде қатысты және мұсылман әлемі атынан палестиналықтардың мәселесіне қатысты сөз сөйледі[3].
1947 жылы Пәкістанның Сыртқы істер министрі болып тағайындалды, ол бұл қызметті 7 жыл атқарды. 1948 жылдан 1954 жылға дейін ол БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне Пәкістанның атынан қатысып, Пәкістан тарапының пікірінше, Кашмир, Солтүстік Ирландия, Эритрея, Сомали, Судан, Тунис, Марокко және Индонезия сияқты оккупацияланған аумақтарға бостандық беруге шақырды. Ол 1954 жылы Пәкістан атынан СЕАТО-ны ("Оңтүстік-шығыс Азия келісім ұйымын") құру шартына қол қойды. 1953 жылы Лахордағы қанды тәртіпсіздіктер кезінде діни экстремистердің талаптары бойынша, елдің Сыртқы істер министрі Ахмадия ағымының мүшесі болғандықтан, олар оның отставкаға кетуін талап етті. Өйткені, олар ахмадилерді "мұсылман емес" деп санайды. Наразылықтар Пәкістан тарихында елде алғашқы әскери жағдай режимін енгізуге әкелді. 1954 жылы қазанда діни фанатиктердің қысымынан, ол Сыртқы істер министрі қызметінен кетуге мәжбүр болды.
Ол 1954 жылдан 1961 жылға дейін Гаагадағы БҰҰ Халықаралық сотының судьясы болды, 1958 жылдан бастап сот төрағасының орынбасары болды. Содан кейін 1961-1964 жылдар аралығында БҰҰ жанындағы Пәкістанның тұрақты өкілі болды, 1962 жылдан бастап екі жыл бойы БҰҰ Бас Ассамблеясының төрағасы болды. 1970 жылы ол Гаагадағы БҰҰ Халықаралық сотының президенті болып сайланды, ол бұл қызметті 1973 жылға дейін атқарды.
Зафрулла 1973 жылдан 1983 жылға дейін Ұлыбританияда тұрып, содан кейін Лахорға көшіп келді. 1985 жылы дүниеден өтіп, Ахмадия мұсылман жамағатының Пәкістандағы орталығы саналатын Рабва қаласына жерленді. Зафрулла Пәкістан елінің негізін қалаушылардың бірі және көрнекті тұлғасы болып саналады. Ол урду, ағылшын тілдерінде жарық көрген ислам туралы және құқық саласындағы бірнеше кітаптардың авторы[4]..
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Bhattacharya Samir Nothing but!. Book three, What price freedom — India. — ISBN 978-1-4828-1625-9.
- ↑ Muhammad Zafarullah Khan The Reminiscences of Zafrulla Khan.
- ↑ Khawaja, Hafsa A forgotten hero | Pakistan Today (en-GB).
- ↑ Мухаммед Зафрулла Хан (Пакистан) - Председатель семнадцатой сессии Генеральной Ассамблеи