Нақып

Нақып, накиб (көпше түрде нұқаба -«ақсақал», «басшы», «өкіл») - Исламның діни-саяси қозғалыстары мен діни сенімдік (конфессионалдық) қауымдары тәжірибесінде кеңінен қолданылып жүрген термин. Аббасшылардың насихат жүйесі мен исмайлшылардың «шақыруында» саны Христостың 12 шәкіртінің және Мұхамед Пайғамбардың 12 «өкілінің» үлгісі бойынша белгіленген Нақып жетекші рөл атқарған; исмаилшылдықта Нақып имамның өкілі, діни рухани иерархияның жоғары лауазымдарының бірі саналады. Нақып шарифтердің басшылығымен «Пайғамбарлар тұқымы» ұрпақтарының Нақып институтын құру Мұхаммедтің (с.а.у.) жақын туыстарымын деп санайтын Аббасшылар мен Әлишілердің өзара қатынасы шиеленіскен жағдайда өтті. Халифа ас-Саффахтың (749 - 754) бұйрығы бойынша Пайғамбардың ресми генеологиялық шежіресі жасалды. Шежіре жасау Аббас әулетінің имамы Ибраһим б. Мұхаммедтің (748 ж.ө.) ұрпақтарының ішінен сайлануға тиіс өкілге тапсырынды. һашимшілердің арасынан тұңғыш рет Накып болып оның ұлы Мұхаммед (749- 801) сайранды. Нақыпқа ерекше мәртебесі бар Пайғамбар ұрпақтары мен олардың отбасы мүшелеріне сот жүргізу жүктелді. Нақыпты халифа тағайындал отырды. Хашимшілердің өзара жауласып жүрген екі тармағы Әли әулеті мен Аббас әулеті X ғ-дың басына дейін Аббас әулеті қойған ортақ Нақыпты юрисдикциясында болды. Әйтсе де, 917 ж.Әли әулеті ұрпақтарының басым түсуінің нәтижесінде және уәзір ибн әл-Фураттың қолдауымен Нақыпты талипшілердің (Әли әулеті оның туысқандары Әбу Тәліптің ұрпақтары) Әли әулеті ішінен тағайындау құқығын ие болды. Бағдадта Нақып лауазымына Әли әулетінің Хасан мен Хұсайын ұрпағы таласып, олар алма-кезек иеленіп отырды.Сопылық танымда Нақып жергілікті жерлердегі бауырластықтың басшы өкілетті өкілі.