Николай Иванович Должанский

Николай Иванович Должанский (1917, Ақмола облысы,Зеренді ауданы,Зеренді ауылы) - 2-дүниежүзілік соғысқа қатысушы, лейтенант, ұшқыштардың звено командирі.Мектепті бітіргеннен кейін Алматыдағы жол басқармасында техник болып жұмыс істеді және аэроклубта оқыды. 1940 жылы Кеңес әскері қатарына шақырылып, Чкалов әскери авиациялық училищесін (Орынбор облысы) тәмамдады. Одан кейін 165-гвардиялық штурмдық авиаполкінде ұрыстарға қатысты. Должанский алғашқы ұшу тапсырмасын 1943 жылдың 5 шілдесінде бастады. Белгород-Курск бағытында шабуыл жасап келе жатқан неміс танкілері мен жаяу әскерлеріне Томаровка ауданынан 12 «Ил» ұшағы жаудың 10-ға жуық жойғыш ұшақтарымен кездесті. Жетекші ұшқыш Должанскийдің тәжірибесі мен бүкіл топтың батыл қимыл көрсетуі арқасында жаудың «Мессершмитт» пен «Фокке-Вульф» шабуылына тойтарыс берілді. 1943 жылдың 18 қыркүйегінде Орел мен Белгород түбінде вермахтың тандаулы дивизиясын талқандап, Днепр өзеніне шығып, Киев қаласының солтүстігінде шайқас басталды. Осы күні 18 «Ил» ұшағы жаудың Качев, Калееница аудандарындағы бекіністеріне тыл жағынан шабуыл жасады. Должанский осы ұрыста жаудың 3 зенитті зеңбірегін, дзотын және 20-ға жуық әскерін жойды. Днепр мен Киевті азат ету үшін болған шайқастар кезінде Должанский жауынгерлік тапсырмамен 54 peт ұшты. Оның ұрпағы Букрин, Черныш, Пищальник, Пивца, Липовый Рог, Пуща Водица және Васильков елді мекендерінен өтті. 1944 жылдың күзінде Должанский 113 рет жауға қарсы аттанды. Ұрыстарда корсеткен ерлігі үшін Должанскийге КСРО Жоғарғы Кеңесі Төралқасының Жарлығымен Кеңес Одағының Батыры атағы берілді (26.10.1944), сонымен қоса Ленин ордені мен «Алтын Жұлдыз» медалі тапсырылды. Кейіннен Должанский екі рет Қызыл Ту, l-дәрежелі Отан соғысы ордендерімен марапатталған.[1]

Дереккөздер өңдеу

  1. Айбын. Энциклопедия. / Бас редакторы Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. ISBN 9965-893-73-Х